Πλοήγηση Παραδόσεις ανά Κείμενο

Ξαθιτσές= νεράϊδες

Αλεξανδρής, Απόστολος (1902)

Ξέκομμαν της Μώρας= μαύρη γυνή.

Βίος, Στυλιανός Σχολάρχου

Μια ελληνική παράδοσις για τα κόκκινα αυγά

Ξέρετε γιατί τα αυγά του Πάσχα είναι κόκκινα; Ιδού τι αναφέρει επί του προκειμένου ένα παλαιό μέλος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής των Αθηνών, σ’ ένα άρθρο του που δημοσίευσε τελευταία σε κάποιο παριζιάνικο περιοδικό. Ο αρχαιολόγος αυτός σε μιαν επιστημονική του περιοδεία στην Ήπειρο, σταμάτησε μια μέρα στο ελληνικό μοναστήρι των Αγίων Πάντων. Οδηγούμενος από κάποιον μοναχό, είδε μέσα στην εκκλησία...

Άγνωστος συλλογέας (1932)

Γιατί δεν τρών τα βόιδα

Ξέρουνε τα ζωντόβολα θαμάσια πράματα. Μούγκριζε το βόδι ενού κι έκλαιγε :σκοτώθηκε το παιδί του στον πόλεμο. Τα βόιδια έναι τα πιο καλά. Αφρουγκάσου να ιδής. Σ’ένα χωριό σπέρνανε σήμερα, την ταχονή ήτανε κιόλας ρφυτρωμένα. Του παπά μονάχα δε φύτρωνε. Πέρνασε η ναι αυγή, πέρνασε η γι-άλλη, τίποτα. Περνάγανε οι γι-άλλο ζευγολάτες, τηράγανε, το γέννημα αφύτρογο. –Ρε τι κάνεις, λένε στον ψυχογιά του παπά,...

Τσάκωνα, Μαγδαληνή Κ. (1944)

Ξεδηγώνει : άρρωστος που ναι για να πιθάνη, ξεδηγώνει, φεύγει ο οδηγός του τσαι κλαίει κλαίει σαν το μικρό παιδί – ξεδάγωσε ή νέκρωσε= έλαβε το όζιν του θανάτου ο ασθενής (ξεδηγωμένος = ο τοιούτος, άνευ σθένους)

Φάβης, Β. (1925)

Ιερά Σπήλαια

Ξεκινώντας από την Μονήν του Κουδουμά προς τα Σφακιά συναντώμεν το Ιερόν Σπήλαιον «Άγιος Αντώνιος» απέχον από Κουδουμά περί τα 2 χιλιόμετρα. Εις βάθος του Σπηλαίου υπάρχει η εικών του Αγ. Αντωνίου. Από κάτω από την εικόνα είναι ένα γουργουθάκι στο βράχο απάνω. Εκεί στάσσει νερό (Αγίασμα). Μέσα σ’ αυτό το σπήλαιον μπαίνουν οι κατσίκες της Μονής Κουδουμά και πίνουν νερό, διότι πουθενά αλλού δεν υπάρχει...

Φραγκάκι, Ευαγγελία Κ. (1949)

Ξεκούκουλος και ξεκουκούλωτος, ο χωρίς κουκούλι, με γυμνήν την κεφαλήν. Οι ξεκουκούλωτοι = οι Γενίτσαροι οι εκ αναρχίαν εξωκείλαντως Τούρκοι της Κρήτης πτο του 1821, Ζεκουκουλωσώνη= εποχή των ξεκουκουλώτων (λέγεται και Γιανιτσαριά.)

Κονδυλάκης, Ιωάννης Δ.

Ξεσπείρα= λέγε, μίλα, ανάφερε, Στόλος ο= στολισμένος, στολίδι, Μισίρι,το = θησαυρός

Οικονομίδης, Δημήτριος Β. (1961)

Ξηραμένη=νύμφη των ποταμών, Δημουνουπαρμένος=υπό δαίμονο; παρμένος, Ξουτ'κο=φάντασμα, Στ'χειο=στοιχείον της φύσεως

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1902)

Ξουντιρκά (εξωτερκιά) κακοποιά όντα ως αι ανεράδες.

Μυρογιάννης, Εμμανουήλ

Ξουτκά (η) πληθ. ξουτκές, ξουτκά, ξουτηρκά όλαι αι λέξεις αύται λέγονται δια τας Ανηράδας, όπως άλλως λέγονται και σημαίνουσι τα κακά πνεύματα, τα οποία τας νύκτας περιφέρονται ιδίως εντός των ρευμάτων και γίνονται ενίοτε θεατά υπό ανθρώπων, ως πιστεύουσιν ακόμη σήμερον τινάς επί των απλουστέρων. Στοιχειό (ουδ) πληθ. τα στοιχειά φρ: αυτό του σπίτι έχι στοιχειό, δηλ. φάντασμα.

Ιωαννίδης, Σωτήρης Ν.

Ξουτκιά (η) κ τα ξουτειά, ξουτιρκά: άλλως Ανεράδες= κακά πνεύματα, τα οποία την νύκτα περιφέρονται ιδίως εις τα ρεύματα και γίνονται ενίοτε θεατά υπό των ανθρώπων, αι πιστεύουν ακόμη τινές εκ των αελουντέρων. Στοιχειό: αυτό το σπίτ’ έχ’ στοιχειό= φάντασμα – στοιχειωμένος πλάτανος= πολύ παλαιός, έχεν κουφώματα «υφάλες».

Ιωαννίδης, Σωκράτης Ν. (1921)

Ξύμπουλη ή. Λοφίσκος εν Κύπρω. Η παράδοσις αναφέρει ότι υπήρχεν εκεί ένα μαυρίν, το μαυρίν της Ξύμπουλης, το οποίον χρησιμοποιούν αι μητέρες ως φόβητρον :Να σε φάη το μαυρίν της Ξύμπουλης.

Άγνωστος συλλογέας

Ξυνολατός (Κύθηρα) πλήθοςδιαβόλων που βγαίνουν και κάννουν πομπή και κρότο μίζουρνάδες εις τα λαγκάδια. πχ Είδος το ξυνολό στα λαγκάδια. Μάν έβγη, περνάει ο ξυνολαός

Πουλάκης, Δ.

Ξωθιά ης εν Ιωαννίνοις Ξωτκιά, η Νεράϊδα η Ανεράϊδα= Η ωραία γυνή εν Ιωαννίνης ξωτκός ο ωραίος ανήρ». Ξωτκό= Νόσος προερχομένη εκ των ξωθιών δηλ. των πνευμάτων των κακοποιών ιδία των εν τη εξοχή συνήθως διαμενόντων».

Σάρρος, Δημήτριος Μ. (1893)

Ξωντικός (Σέλυνον, Κίσαμος)=εξωτικός

Λουπασάκης, Στυλιανός Εμμ. (1924)

Ξωπαρμένος= νυμφόληπτος, δοξάζουσιν ότι προστάζονται υπό των εξωτικών (νυμφών) και τοιούτοι οι εμίπληκτοι, φρενόπληκτοι.

Γόνιος, Α. (1884)

Ξωπαρμένος= ο βεβλαμμένος έχων τας φρένας επίσης. Γκελωμένος, αλλοπαρμένος= ο υπό των Νεράϊδων ή άλλων ένα τρίων δαιμονίων παραβλαφθείς. Ξωτικόν= εναέρτον δαιμόνιον, πνεύμα κακοποιόν «εξωτικόν ήπιασεν».

Μανωλακάκης, Παπαγιάννης (1894)

Διάβολος

Ξωπεδώς (ο) γεν. του ξωπεδού= ο δαίμων, ο διάβολος, παρά το «έξω π’ εδώ». Λέγεται δε ευφημισμού χάρι ίνα μη αναφερθή το όνομα αυτού ως κακού κ δυσοίωνον.

Φιλανθίδης, Μενέλαος Π. (1894)

Ξωτερικό= φάντασμα, στοιχειό.

Βίος, Στυλιανός Σχολάρχου

Πλοήγηση Παραδόσεις ανά Κείμενο

Ξαθιτσές= νεράϊδες ﻿

Ξέκομμαν της Μώρας= μαύρη γυνή. ﻿

Ξεσπείρα= λέγε, μίλα, ανάφερε, Στόλος ο= στολισμένος, στολίδι, Μισίρι,το = θησαυρός ﻿

Ξηραμένη=νύμφη των ποταμών, Δημουνουπαρμένος=υπό δαίμονο; παρμένος, Ξουτ'κο=φάντασμα, Στ'χειο=στοιχείον της φύσεως ﻿

Ξουντιρκά (εξωτερκιά) κακοποιά όντα ως αι ανεράδες. ﻿

Ξωντικός (Σέλυνον, Κίσαμος)=εξωτικός ﻿

Ξωπαρμένος= νυμφόληπτος, δοξάζουσιν ότι προστάζονται υπό των εξωτικών (νυμφών) και τοιούτοι οι εμίπληκτοι, φρενόπληκτοι. ﻿

Διάβολος Ξωπεδώς (ο) γεν. του ξωπεδού= ο δαίμων, ο διάβολος, παρά το «έξω π’ εδώ». Λέγεται δε ευφημισμού χάρι ίνα μη αναφερθή το όνομα αυτού ως κακού κ δυσοίωνον. ﻿

Ξωτερικό= φάντασμα, στοιχειό. ﻿