Search

Now showing items 21-25 of 25

Απ' έξω ΄ς το Μεσορράχι 'ς το βουνό είναι της γριάς το λεβέτι. Εκεί είχε η γριά το μαντρί της και μέσα τα πρόβατα της και τα γίδια της. Άμα πέρασε ο Μάρτης, του λέει η γριά “Πρίτς, Μάρτη μου,τα ξεχείμασα ταρνοκατσικάκια μου”. Εθύμωσε τότε ο Μάρτης κ' εδανείστηκε δυό ημέραις από το Φλεβάρη. Έρρηξε χιόνι και νερό πολύ, και τα κατσίκια της εμερμαρώσανε κ' εκέινη χύθηκε από κάτου 'ς το λεβέτι κ' εμαρμάρωσε μαζί με δαύτα. [Το λεβέτι της γριάς ευρίσκεται προς Β. Του χωριού Μεσσοραχίοτ του δήμου Τανίας, ένθα κυκλοτέρης διάταξις των βράχων εκλαμβάνεται ωε το μαντρί της γριάς. Επί της πλευράς ενός των βράχων είναι προσκεκολλημένος ογκώδης λίθος εξέχων εν είδει βυτίου, και τούτον λέγουσιν, οτι είναι το λεβέτι της γριάς. Περί της κοινοτάτης εν Ελλάδι παραδόσεως τοιαύτης Βλ. Πολίτου Παραδόσεις σελ. 894 κ.ε].

Άγνωστος συλλογέας (1916)

Παλαιά για να γίνουν τα παιδιά καλά, όταν αρρωσταίνανε, έταζανε να ντα 'ρήξουνε από το βράχο του Προδρόμου. Μια φορά δύο γυναίκες τα είχανε ταμένα τα παιδιά τους να γίνουνε καλά και να ντα 'ρήξουνε από το βράχο. Η μία το 'ρηξε χωρίς να δειλιάσει και δεν έπαθε τίποτα, η άλλη για να δοκιμάση έρρηξε πρώτα έν' αυγό και δεν έπαθε τίποτα, ύστερα έρριξε το παιδί της κ' έγινε τρίμματα

Άγνωστος συλλογέας (1916)

Ήθε να βγη να σιργιανίση και πήρε δυο κάτεργκα και μερικούς αθρώπους κ ήρθεν στη Χίο και πήγεν στο Ναγόν κ ήραξεν και πήγε να στοχαστή τη φλέγαν του Ναγού, κι άμα είδε, ήλθεν όξω μεριά στο Μύλον και κουρασμένος ήππεσεν να συχάση λιγάι. Εκεί επαρρησιάστη μια γυναίκα και με κάθε τρόπον τον έκλεψεν από τους αθρώπους του, και τον επήγεν σε μιαν σπηλιάν και του δειξε εκεί πολλά γρόσα και τον επλάνεσε και του λέγει, «πάρε με, να τα πάρης εσύ όλλα τούτα». Τον Ρήγαν τον εκράτησε μέσα εις τη σπηλιά. Εγύρεψάν τον οι αθρώποι του και δεν τον ηύραν. Αφού δεν τον ηύραν εσήκωσαν τα κάτεργα και πήγαν στον πατέραν του. Ο πατέρας του τους επαίδεψε, γιατί δεν το φεραν το παιδίν του, και πολλούς εσκότωσεν. Ένας από όλλους του είπε «αφηννέ με, να πάγω οπίσω πας τον εύρω». Επήρε το έναν καράβιν, και ήρθεν πάλιν στον Ναγόν. Αφού ήρθεν τον ηύρε και λέγει, «βρε αδερφέ, είντα μας έκαμες; Εμάς μας είπεν ο αφέντης σου α δεν σε πάμεν εκεί θα μας χαλάση όλλους». Λέγει των «πήτε του ότι εγώ δεν έρκομαι, διότι εγώ ηύρα πιότερα γρόσσα, απ’ εκεί να που έχει ο αφέντης μου.» Έπιασεν εκεί και καμε αναστέματα. Πρώτα έδεσεν τον ποταμόν με βολίμια, με πέτρες τον εμάζωσε, κι απέ έβαλεν αθρώπους και έσκαψαν από πάνω αφ’ το βουνί να γεμώσουν να το κάμουν καμπάι. Ύστερι έκτισεν έναν παλάτι. Επήρεν έναν μέρος του νερού κ’ ήβγαλεν το όξω αφ΄τον τον Ναγόν και πήγεν το στην Βλυχάδαν. Στο Γιαλισκάρι πιο πέρα έκαμεν έναν Λουτρόν, το άλλο νερόν το πήρε ψηλά και το πήγε στον Παλάμωνα, κ’ έκαμεων γιοφυράι και πήγε καρσί στον Κόφιναν, εκεί που λέγομε σσήμερι η Παναγιά η Ευρετή, κ έκαμε κ εκεί παλάτι. Τώρα εκείνης δεν της ήρεσκεν να ναι σαν πρώτα όμορφη, μον ήλλασσε την μούρην της και εγίνετο σαν Γεραγίδα, έκαμνεν τα δότια της σαν τον δάκτυλάν μου το μάκρος και την μούρην της πότε μαύρην πότε άσπρην. Λέγεις της «μη μου τα κάμνης ευτά και θα σε παρατήσω». Μια κοπέλλα εκάθετο στο Περιβολάκι κ ευτή ήτο βασιλοπούλλα κ’ έφερεν την ο πατέρας της που ήτον άρρωστη να γιάνη στον Χιό. Ήκουσε πους ήρθεν ο Ρήγας κ’ ήθα να πη του πατέρα της να παν να δουν στον Ναγόν. Ο πατέρας της το ξευρε πως ήτον στον Ναγόν. Αμά ήρθε στον Σαρακηνόπετραν λέγει της «βρε παιδάι μο, είντα θα πάμεν στον Ναγόν; Κείνος κάθεται στην Βλυχάδαν.» Επήραν και πήγαν και ηύραν τον. Λέγει εκείνος, να κείνο πω γύρευγα το ηυρήκα. Με κάθε τρόπον της είπε κείνο που ήθε. Λέγει τον, «ήνμπα τύχη να μας πιάση κείνη;» Λέγει τον «εγώ θα την αποκοιμίσω να ρχωμαι να σ’ ευρίσκω». Εν ηξεύρω είντα λογής επρόδωκεν το μυστικόν και έμαθεν το κείνη. Λέγει τον, «βλέπω και φεύγεις απ’ εδώ και δεν μ’ ερωτάς» λέγει τον «ποιος σου το πε;» Λέγει τον «το παιδάι μας το πρώτον το πήρε χαμπέρι κ΄είπε μου το και θα πάθης.» Πιάσεν κείνη και έκαμεν ανήλιον, πήγεν λοιπόν κείνος εκεί ηυρήκε την την νύκτα, με τόσες πολλές κουβέντες εξημερώθηκε και είδεν τον ο ήλιος ‘ς ένα λάκκον, και άμα τον είδεν ο ήλιος έσκασε. Εκεί που λέγομεν τώρα του Βασιλέ ο Λάκκος. Σημ. Πάντες οι τόποι οι αναφερόμενοι εν τη παραδόσει ταύτη είναι αρχαιολογικοί, σώζοντες αρχαία λείψανα ναών, αρχαιότεροι πάντως του νομιζομένου υπό των χωρικών κτίστου αυτών. Ταύτα βεβαίως εδημιούργησαν τον μύθον του Ρήγα ως και της Γεραγίδας, (διότι ούτω καλούνται αι Νεράϊδες εν τη κωμοπόλει Καρδαμύλων, εν άλλοις δε χωρίοις άλλως). Η δόξα της μεταμορφώσεως της Γεραγίδας είναι κοινή εν Χίω ως και η τεκνοποίησις, ομοίως δε πιστεύεται ότι οι τοιούτο δαίμονες εν όλη τη νυκτί περιφερόμενοι επί της γης άμα ηλίω κατέρχονται εσπευσμένως υπό την γην. Η όλη υπόθεσις είναι παλαιά, ότε πράγματι η Σιλυμβρία είχε ρήγας και κάτεργα. Το γλωσσικόν ιδίωμα είναι το ιδιάζον εν τω δήμω τούτω. Η προσφορά του ν και ο νεωτερικός τύπος του άι αντί άκι παιδάι= παιδάκι. Επίσης δε και εν τισιν η διάσωσις των διπλών συμφώνων.

Άγνωστος συλλογέας (1916)

Εκ της εν Ικαρία εκδιδόμενης εφημερίδος Νέα Ικαρία (έτος Β’ αρ. 81 της 26 Δεκεμβρίου 1915)αρνόμεθα τας επομένας ειδήσεις περί των φερομένων εν τη νήσω παραδόσεων περί Καλλικαντζάρων και Στριγγλών. Ο τύπος του ονόματος αυτών είναι Καλλιτσαντέροι, όστις είναι άγνωστος αλλαχού της Ελλάδος. (Πρβλ. τας ημετέρας Παραδόσεις σελ. 1242 κε) Παρίστανται δ’ως έχοντες σώμα ανθρώπου, αλλά πόδας και κεφαλήν τράγου. Βλάβας μεγάλας εις τους ανθρώπους δεν προξενούσιν. Έρχονται δ’είς την νήσον ακριβώς το μεσονύκτιον της εορτής των Χριστουγέννων, διαπεραιούμενοι επί φλοιών καρυδιών (καρυδότσοφλα), παραμένουσι δε μέχρι της παραμονής των Φώτων. Κατά την ώραν της ελεύσεως των, όσοι έχουν οξείαν την ακοήν, αν προσέξουν ακούουν εις τας ακτάς της νήσου, κυρίως εις τοις αμμουδιαίς, τοις φωναίς και το αραβαίσι που γίνεται, όταν ανασύρουν τα καίκια των. Κατά το βραχύ διάστημα της διαμονής των εν τη νήσω προξενούν αρκετάς ζημίας και πρώτον μαγαρίζουν τα μέρσινα (μύρτα) και όλους τους εκτεθειμένους καρπούς. Δια τούτο οι Ικάροι δια να φάγουν αυτούς αναγκάζονται να τους πλύνουν επιμελώς, όπως τους αποκαθάρουν από τα μαγαρίσματα των Καλλιτσαντέρων. Έπειτα εισέρχονται εις τας οικίας των χριστιανών από τας καπνοδόχας και αρπάζουν ότι εύρουν, ενδύματα, τροφάς. Πλήν δε των αρπαζομένων τροφίμων, μαγαρίζουν και τα υπόλοιπα δια κρίνεται αναγκαίον να σκεπάζωνται καλώς τα διάφορα δοχεία. Η μεγαλυτέρα δ’όμως καταστροφή, την οποίαν προξενούσιν εις τους Ικαρίους οι Καλλιτσαντέροι, γίνεται εις την ύπαιθρον χώραν. Αρέσκονται εις τας ζωοκλοπίας και ζωοκτονίας. Προτιμούν τα μικρά κατσικάκια, άλλ’ ελλείψει τοιούτων αρπάζουν τράγους, αίγας, βούς και ότι άλλο μείνη έξω των στάβλων κατά τας ημέρας ταύτας. Εννοείται ότι δεν διστάζουν οι Καλλιτσαντέροι να θραύσουν και την συνήθως σαθράν θύραν του στάβλου δια να κλέψουν τράγους και αίγας, όταν σπανίζουν τα θηράματα εν τη υπαίθρω. Τας μεγίστας δε ζημίας επιφέρουν, όταν σπανίζουν τα θηράματα εν τη υπαίθρω. Τας μεγίστας δε ζημίας επιφέρουν, όταν οι κάτοικοι έχουν οικονομικάς δυσφορίας. Όταν εις το νησί υπάρχει πείνα, λιμάσσουν και οι Καλλιτσαντέροι και κάμουν θραύσις εις ότι εύρουν, ενώ εις τα έτη της ευημερίας αρκούνται μόνον να μαγαρίζουν τρόφιμα. Την παραμονήν των Φώτων απέρχονται, αφήνοντες εις την νήσον τα πλοία των, δηλ. τα καρυδότσοφλα, τα οποία τήδε κακείσε ευρίσκονται εσκορπισμένα εις την παραλίαν. Εγκαταλείπουν δε τα πλοία, διότι πάντοτε αναχωρούν εν σπουδή. Λησμονούν την ημέραν των Φώτων και έξαφνα ακούοντες την εξ ουρανού φωνήν <ούτος εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ώ ηυδόκησα>διασκορπίζονται και θαλασσώνουν χωρίς καρυδότσοφλα. Ω ς συνάγεται εκ παραδόσεως τινος, την οποίαν αναγράφει η εφημερίς, αι περί Καλλικαντζάρων δοξασίαι και εν Ικαρία, καθώς και αλλαχού της Ελλάδος, συμφύρονται προς τας περί λυκανθρωπίας και τας περί Στριγγλών. Κατά την παράδοσιν ταύτην, προ σαράντα χρόνων κάποιος από το χωρίον Αμάλου, εγκαρδιωθείς μίαν εκ των ημερών τούτων, εξήλθε του οίκου του δια να επιτεθή και εν ανάγκη φονεύση ένα Καλλιτσάντερον. Τω παρουσιάσθη ούτος υπό μορφήν αιγός μεγαλοσώμου, η οποία τον επλησίασεν. Ο Αμαλιώτης δεν έχασε καιρόν. Ήρπασε την αίγα εκ των κεράτων και ενέπηξεν εις τον λαιμόν της το μαυρομάνικο μαχαίρι του, το οποίον είχε προ πολλού αγορασμένο από τη Σμύρνη. Με υπερφυσικήν όμως δύναμιν απωθηθείς υπο των κεράτων της αιγός, ηναγκασθή να εγκαταλείψη αυτήν, τρέχουσαν προς δυσμάς την είδεν ολοφάνερα υπό το φώς της σελήνης να θαλασσώση εις το προς την Μύκονον Ικάριον πέλαγος. Είχε λησμονήση το γεγονός, όταν μετά πέντε χρόνια ο Αμαλιώτης, ταξιδεύσας εις Μύκονον, ως ναύτης ανθρακοφόρου πλοίου, και φιλοξενούμενος είς τίνα οίκον, ανεγνώρισε το μαυρομάνικο μαχαίρι του, με το οποίον η φιλοξενούσα γραία έκοπτε τον άρτον. Η γραία εκείνη, ως έμαθε παρά των Μυκονίων, άλλοτε εστρίγγλιαζε και κατά πάσαν πιθανότητα είχε διαπεραιωθή ως στρίγγλα εις το Αμάλου όπου υπό μορφήν αιγός παραμονεύουσα να κλέψη ή να μαγαρίση τα τρόφιμα του Αμαλιώτη, υπέστη την επίθεσιν αυτού και συναπήγαγεν εις Μύκονον το όπλον του. Η Μύκονος θεωρείται και αλλχού, ως πατρίς των Στριγγλών. (Βλ. Παραδος. Αρ. 826 σελ. 502) Η αναλαβούσα την ανθρωπίνην μορφήν στρίγγλα αναγνωρίζεται εκ του όπλου δι ου επληγώθη. Ο συνήθης τύπος της αναγνωρίσεως εις τας πολυπληθείς ομοίας παραδόσεις άλλων λαών είναι εκ της πληγής, ήν υπό την μορφήν ζώου έλαβον, διατηρουμένης και εις τι ανθρώπινον σώμα. (Βλ. Grimm D. Mythologie σ. 919. F. Liebrecht Des Gervasius v. Tillbury Otia imperialia s. 137 Hertz Der Werwolf σ. 71 κε. Πολίτου Νεολλ. Μυθολ. Σ. 191) [Βλάβας μεγάλας= Και κατά τας παραδόσεις των Σιφνίων ο Καλλικάντζαρος <αντί ποδάρια έχει καλίκια σαν της κατσίκας> (Παραδ. Σελ. 1295) Περί άλλων παραστάσεων τραγοπόδων δαιμόνων βλ. αυτ. σελ. 1215, Έρχονται δ’είς.. Πρβλ. αυτ. σελ. 1290, Παραμένουσι… Παραπλήσια μυθολογούσι και οι Σκιάθιοι. Τα Σκαλικαντζούρια ετοιμάζουν το καράβι τους από την πρώτην ημέραν του σαρανταημέρου, και έρχονται εις την νήσον την νύκτα των Χριστουγέννων, παραμένοντα μέχρι της παραμονής των Θεοφανίων (Παραδ. Αρ. 599 σελ 339) Και εν Οινόη του Πόντου διαπεραιούνται επι λέμβου(Αυτ σελ. 1322)

Άγνωστος συλλογέας (1918)

Σ' το μοναστήρι του Προδρόμου παρακάτου, που το λένε ΄ς το άλογο, είναι καρφωμένο 'ς το βουνό το άλογο του Προδρόμου, γύρω γύρω χορταργιάζει και μονάχα απάνου 'ς άλογο δε φυτρώνει τίποτα. Λένε πώς αυτό το άλογο ήτανε του μοναστηριού του Προδρόμου, το είχανε απολυμένο να βόσκη κ' εκείνο πήγαινε κ' έτρωγε το γέννημα μιας γριάς που το είχε σπαρμένο παρακάτου. Εθύμωσε τότε η γριά και το κάρφωσε απάνου 'ς το βουνό με τη ρόκα της κι' από τότε μαρμάρωσε και φαίνεται κολλημένο απάνου 'ς το βουνό. Άλλοι λένε πως το άλογο ήτανε δυό αδερφιώνε. Επέθαναν τα αδέρφια κ' έτρεχε το άλογο μέσα 'ς τα γεννήματα και δεν μπορείγανε να ντο πιάσουνε. Περικαλέσθηκαν τότε οι καλογέροιεις τον Πρόδρομο και ο άγιος το εκάρφωσε 'ς τη θέση που φαίνεται τώρα. (Η μονή του Προδρόμου, εκτισμένη επί αποτόμου βράχου υψουμένου επί της δεξιάς όχθης του Τάνου ποταμού, απέχει περί την μίαν ώραν από της πρωτευούσης του δήμου Τανίας, Αγίου Νικολάου, ολίγον κατωτέρω κείται η θέσι 'ς το άλογο).

Άγνωστος συλλογέας (1916)

Search

Filters