Κουλουπάν'ς

Κουλουπάν’ς είνι ξουτκό ήτανε ναι βουλά κι πάινι κι μαρκάλαι τα πράματα κι ψόφαγαν. Κ’έβγινι’ς τγ κακή σ΄παρα τα Ουξυούλις. Ώμοιαζι σα σκ΄λί, σάμ πρόβατου.. κι βέλαζι σα βόιδ, σα γιλάδ.. έβγινι τα νύχτα παρά δε. (Κατά ρην υπαγόρευσιν των ανωτέρω ο διηγούμενος με ηρώτησε) : τι σι παρθινεύουν αυτά τα πράματα να τα μάθς ; Ο αλλαχόθι ως ήσκιος χαρακτηριζόμενος, εν Μικρά Παλούκοβα της Ναυπακτίας, ορεινώ χωρίω εκτισμένω εις τας παρωρείας της Οξυάς χαρακτηρίζεται ως ο Κολοπάνης. Το ξωτικό αυτό δεν είναι παράδοξον να είνε η απήχησις του αρχαίου ποιμενικού Πανός. Σημειωτέον δε, ότι μόνον εν τω χωρίω τούτω δίδεται ο τοιούτος χαρακτηρισμός, εις ουδέν δε έτερον και των ομόρψν ακόμη. Εξήτασα λεπτομερώς τα της θεραπείας και έλαβον τας εξής θετικάς πληροφορίας. Άμα τη εμφανίσει του πρέπει να σχηματισθή πλησίον της στρούγκας εντός της γής οπή με δύο στόμια. Δια της οπής είναι ανάγκη να διέλθωσι τα υπό του ξωτικού προσβληθέντα πρόβατα. Ωσαύτως συντελεστικόν είναι να ανφθή ξυλοφωτιά, άνωθεν της οποίας να διελθώσι τα ζώα. Ξυλοφωτιά δε είναι το δια της τριβής ξηρών ξύλων αναπτόμενον πύρ, όπερ βεβαίως χρησιμεύει ως καθαρτήριον. (ξουτκό= Εξωτικό δαιμόνιον, κακή σάρα= Άδενδρος ανωφέρεια επικλινής, Κυρίως= ανήκουν τι σ’ενδιαφέρουν, τι κοινόν έχεις προς αυτά; [Τα δια του πρωτογενούς τρόπου της προστριβής των ξύλων παραγόμενον πύρ χρησιμοποιείται προς μαγικούς σκοπούς. Δεν είναι γνωστόν αν εν τη αρχαία ελληνική λατρεία περιεσώζετο ο τοιούτος τρόπος, εικάζεται δε μόνον ότι είς τούτον αναφέρεται ο μύθος της Σέμελης. Βλ. Gryppe Griech. Mythologie σελ. 1415)και η κατασκευή φαλλών εκ ξύλου συκής (αυτ. σελ. 826) Η παραγωγή του πυρός δια της προστριβής ξύλων συνηθίζεται παρά τισι λαοίς μέχρι τούδε προς μαγικούς σκοπούς, φαίνεται δε πιθανόν ότι και το άσβεστον πύρ, το καινούργιο φώς της αναστάσεως και το των πυρών του αγίου Ιωάννου του Ηλιοτροπίου ούτως εν αρχή παρεσκευάζετο. Σήμερον ακόμη ανάπτουν ούτως εν Ρωσσία το παρθένον ή ζωντανόν καλούμενον πύρ, το οποίον υπερπηδώσιν. (Βλ. Revye dew tradit. Popylaire τ. VIII σελ. 130-1.) Και το φώς της αναστάσεως οι εξ Ελλήνων καταγόμενοι κάτοικοι των Καρυών (Cargese) της Κορσικής αρχαιοτροπώτερον του συνήθους ανάπτουν δια πυρεκβόλων και ήσκας. Η δε δι οπής δίοδος προς θεραπείαν νόσων είναι πάγκοινος δεισιδαίμων συνήθεια, περί ής θα διαλάβωμεν ίσως πλατύτερον άλλοτε. Πρβλ. Λαογραφ. Γ’ 385, 17.)