Του μπόγδαμου το κυπαρίσσι

Παρ’ όσα ο φίλτατός μου ο «Νίδας» έχει γράψει για τον «Μπόγδαμο» … το ποτάμι που κοίτεται εκεί στα Πικουλιάνικα… όμως αυτός είχε το χάρισμα όχι μόνον φίδια να βγάζη στοιχειωμένα, όπως είδαμε σε άλλο σημείωμα, αλλά και στοιχειωμένα κυπαρίσσια. Ένα τέτοιο κυπαρίσσι καμάρωνε προ πεντήκοντα ετών στη μια όχθη του Μπόγδαμου και στη ρίζα του Ταϋγέτου, περίφημο για το μέγεθός του. Ήταν τόσο μεγάλο που οι παλαιότεροι έλεγαν ότι ήταν από τα μεγαλύτερα δένδρα του Μωρηά «η Κυπάρισσος του Μυστρά και η Μωρέα της Άρνας». Πολλοί από τη Σπάρτη και από τα πέριξ επήγαιναν να διημερεύσουν από κάτω από τον ίσκιο του και από μερικούς από αυτούς, μακαρίτες τώρα, έχω ακούσει ότι μόλις το αγκάλιαζαν 5 άνδρες μεγάλοι. Λέγεται ότι ότε το πρώτον είχεν έλθει ο Βασιλεύς Γεώργιος ο Α’ εις το Μυστρά επήγε εις το κυπαρίσσι και δια να μετρήση την περίμετρό του εχρειάσθη να επαναλάβη ένδεκα φορές το μαστίγιό του. Εθεωρείτο το πλέον αξιοπερίεργο πράγμα εις την περιφέρειά μας. Η γέννησίς του χάνεται μέσα στους αιώνας. Πολλοί μύθοι λέγονται για το πώς εφύτρωσε. Έναν απ’ αυτούς γράφει κάπου ο Καμπούρογλου, διακρινόμενον όχι βέβαια δια την βεβαιότητάν του, αλλά δια την φαντασίαν του λαού, ο οποίος την γέννησι του κυπαρισσιού συνέδεσε με την πίστι του για την Ανάστασι του Γένους. Ένας πασσάς, λέγει η παράδοσις, είχε στρατοπεδεύσει κατά τους πρώτους χρόνους της κατακτήσεως του Μυστρά εκεί από κάτω στα Πικουλιάνικα, και για να δοκιμάση την Εθνική πίστι ενός ραγιά της ακολουθίας του τον ρώτησε α θ΄αναστηθή το Ελληνικό γένος. Ο νεαρός Έλλην απήντησε με θάρρος «θ’ αναστηθή». Ο Πασσάς θυμωθείς άρπαξε ένα κλάδο διχαλωτό από κυπαρίσσι, που το ετοίμαζαν δια να στηρίξουν τη σούβλα για το ψήσιμο του αρνιού, το έμπιξε ανάποδα στη γη και είπε «αν φυτρώση αυτό το κλαδί τότε θα αναστηθή και η Ελλάς». Και όμως το θαύμα συνετελέσθη κατά την παράδοση. Καίτοι εγύρισαν τη σούβλα και έψησαν το αρνί, το κυπαρισσένιο κλαδί εφύτρωσε και έγινε το περίφημο εκείνο κυπαρίσσι, που το καμάρωναν και το είχαν ως ριζικό του Έθνους όλοι της περιφερείας του Μυστρά. Ατυχώς εκεί κοντά, ήταν ένα σπίτι Πικουλινίτικο και η νοικοκυρά όταν ήθελε να πλύνη έβαζε στη ρίζα του κυπαρισσιού να κάψη το καζάνι της. Σιγά σιγά έγινε κουφάλα η οποία μεγαλώνουσα κατήντησε αποθήκη δια πολλάς ανάγκας του σπητιού, ή και ως σταύλος των χοίρων του. Έτσι είναι τα ανθρώπινα. Όταν υπήρχε η σκλαβιά το καμάρωναν το κυπαρίσσι γιατί τόχαν για ριζικό του γένους, το πρόσεχαν σαν τα μάτια τους. Όταν χόρτασαν την ελευθερία παράβλεπαν της παραδόσεις και το εχρησιμοποιούσαν το κυπαρίσσι για τις οικιακές τους ανάγκες. Και το χειρότερο ήλθε κάποια μέρα εκεί που κυνηγούσαν δυο Μυστριώτες εκ των οποίων τον ένα τον έλεγαν νομίζω Μαυράκη, εχώθηκε ένα κουνάβι στη κουφάλα του κυπαρισσιού. Αφού εις μάτην προσπάθησαν οι κυνηγοί να το βάλουν, εσοφίστηκαν να ανάψουν φωτιά μέσα στη κουφάλα να το καπνίσουν και έτσι να το αναγκάσουν να βγη για να το σκοτώσουν. Το δυστύχημα όμως επήλθε, επήρε φωτιά μέσα η κουφάλα του κυπαρισσιού και μολονότι πολλά κάνανε για να το σώσουν δεν μπόρεσαν και επί ημέρες εκεγόντουσαν οι κλάδες του. Μετά τη καταστροφή εβάλανε αφορεστικό για να ανακαλύψουν τους εμπρηστάς εκ των οποίων ο μεν ένας απέθανε πριν δικασθή και ο άλλος εδικάσθη 4 χρόνια και απέθανε στη φυλακή. Έτσι χάθηκε το περίφημο κυπαρίσσι που από της κλάδες του έχουν φτιάξει πολλά βαγένια εις την περιφέρεια ιδία του Ξηροκαμπιού. Αν χάθηκε όμως το κυπαρίσσι δε χάθηκε και η ανάμνησίς του. Στη θέσι του και από της ρίζες του εφύτρωσαν αρκετοί απόγονοί του, η δε κοντινή βρυσούλα και η συνοικια του χωριού λέγεται μέχρι σήμερα «στο κυπαρίσσι» και έτσι θα λέγεται πάντα.