Η Παναγιά του Άρακα

Μεταξύ των χωριών Σαράντι και Λαγουδέρα εν μέσω καταφύτου περιοχής είναι κτισμένη μια εκκλησία, ρυθμού βασιλικής, η οποία εκτίσθη τα τέλη του 12ου αιώνος. Σχετικώς με το κτίσιμο της εκκλησίας αυτής υπάρχει και η εξής παράδοσης. Μιαν ημέραν ένας βοσκός, ενώ εκάθητο πάνω εις ένα βράχο και έπαιζε την φλογέρα του, έιδε ένα γεράκι να τριγυρνά επίμονα πάνω από μερικούς πυκνούς θάμνους. Στην αρχή ο βοσκός δεν υποπτεύθη τίποτε. Ύστερα όμως από αρκετή ώρα είδε το γεράκι να γυρίζει συνεχώς πάνω από τους θάμνους και ηθέλησε να δεί τι συμβαίνει. Όταν επλησίασε αρκετά, εκοίταξε μέσα στους θάμνους και διέκρινε κάτι σαν τοίχο. Εκοίταξε και είδε ένα εικόνισμα της Παναγίας. Τότε ο βοσκός εκοίταξε τους γύρω τόπους και όταν βρήκε το πλέον κατάλληλο έκτισε ναόν και έβαλε μέσα το εικόνισμα της Παναγίας. Η Παναγία αυτή ωνομάσθη από τους χβρικούς των γύρω χωριών “Παναγιά του Άρακα” από το γεράκι, το οποίον είδε ο βοσκός να γυρίζη πάνω από τους θάμνους. Το εικόνισμα αυτό της Παναγίας είναι και θαυματουργό. Όταν κάποτε έπεσε πολύ βροχή και χαλάζι μεγάλο όπως το πορτοκάλι. Οι χωρικοί παρακάλεσαν την Παναγία να σταματήση το χαλάζι και να της πάνε ένα αντικείμενο ασημένιο όμοια στο σχήμα και στο μέγεθος με το χαλάζι πού πεφτε. Ύστερα από λίγο το χαλάζι και η βροχή σταμάτησαν, οι δε χωρικοί ετήρησαν την υποσχεσίν των. Επί τουρκοκρατίας όμως ένας καδής, ενώ επερνούσε μια μέρα από κοντά στην εκκλησία, μπήκε μέσα, επήρε το “χαλάζι” και εσυνέχισε το δρόμο του. Δεν επροχώρησε πολύ και ήρχισε τόσον η δυνατή βροχή και το χαλάζι, ώστε ο καδής σκοτώθηκε. Την άλλην ημέρα οι χωρικοί βρήκαν το πτώμα του καδή και το έθαψαν, το μέρος δε όπου έθαψαν τον καδήν οι χωρικοί ωνομάσθη υπ' αυτών “¨Καδής”. Όταν έθαψαν τον καδήν οι χωρικοί, επήραν το “χαλάζι” και το έβαλαν στη θέσιν, όπου ήτο πρίν το πάρη ο καδής. Ευρίσκεται εκεί δε μέχρι σήμερον. Λένε μάλιστα όταν βρέχει ή πέφτη χαλάζι πολύ και είναι βλαβερό, τότε οι χωρικοί παίρνουν το “χαλάζι” από την εκκλησίαν και κάνουν “λιτή” και τότε το χαλάζι και η βροχή σταματούν.