Η Παναγία του Χάρακα

Ανατολικά στο λιμανάκι του Μπαλή είναι κοντά στο γυρογιάλι χτισμένο ένα εκκλησιδάκι που λέγεται η Παναγία του Χάρακας και εορτάζει τση Κοίμηση 15 Αυγούστου. Σήμερο το μέρος είναι έρημο και μόνο οι βοσκοί ξεχειμωνιάζουν γύρου γύρου κειά τα ζάν τώνε. Μα μια φορά στα παλιά χρόνια είχεν ένα Μετοχάκι και κατοικού σαν άνθρωποι ξυλάδες ασβετάδες βοσκοί. Ο Τόπος κάνει βαθύ αγκάδι με ψηλά βουνά δεξά τον Παχούμιο κι από Ζερβά και Νότο άλλα βουνά του Κουτσοτρούλη. Κάτω κειά στη μέση είναι καμπουλάκι που έχει στη μέσην του ένα μεγάλο Χάρακα (βράχο πλάνητα). Η παράδοση λέει πως εχτίστηκεν το εκκλησάκι. Τοτεσάς στσι πρώτους καιρούς ενειρεύτηκεν μια Γυναίκα πλούσια, που δεν κατέχει κιανείς από που ήτονε - θαν ήτον από τα νησά όξω από την Κρήτη - πως απάνω στο χάρακα αυτό ήτονε η Παναγία. Εναύλωσενε έναν καΐκι κι ήρθενε στον Μπαλή και εγύρεψεν το χάρακα, όπου βγήκεν και στην κορφήν του βρήκενε το Κόνισμα τση Παναγίας. Αυτή τότε κάλεσεν τσοί μαστόρους του τόπου των έδωκενε λεφτά πολά να χτίσουν κοντά στο χάρακα μιαν εκκλησά διμάρτυρη τση Παναγίας, των έδωκεν προθεσμία πότε να την τελειώσουν, οπότε θάρθη να την θρονιάση και να τους πλερώση οτι κάνει ακόμη ο κόπος των. Οι μάστοροι εσκέφτηκαν, σαν έφυγεν η γυναίκα, πως, ποιός κατέχει αν ξανάρθη αυτή επά. Ίσως δεν ξαναγυρίζει και έχτισαν μια μικρούλα μονή εκκλησά. Στη διορία απάνω να και φτάνει το καΐκι πάλι με την Κυρία. Οι μαστόροι στεναχωρήθηκαν και πρι φτάση η Γυναίκα σκέφτηκαν, πως να δικαιολογηθούν αφού δεν έκαμαν την παραγγελεία όπως έπρεπε. Ο πρωτομάστορας έκαμε τον ποθαμένο τον ελαζαρώσανε και τον έθεκαν απόξω στην εκκλησά στο καδελέτο και οι άλλοι έκαναν πως τον έκλαιγανε. Έφταξεν η Γυναίκα και της είπαν πως δε γίνηκε διμάρτυρη η εκκλησά γιατί αρρώστησεν από καιρό ο πρωτομάστορας και τώρα πόθανεν. Η ξένη στάθηκε και καμεν σο σταυρόν τση και είπενε “Ω Παναγία μου και γιάντα μου τόκαμες τούτονα και δεν εξετέλεψεν η δουλειά έτσα που ήθελα;” Κι αμέσως γυρίζει πίσω και μπάινει στο καράβι και φεύγει και κιανείς δεν την ξαναϊδενε. Σαν έφυγεν η Γυναίκα, ξεκουούν το πρωτομάστορα να σηκωθή μ' αυτός ήτον κόκκαλο. Πόθανεν στην αλήθεια για να σωθούν τα ψώματα. (Παράδοσις του τόπου).