Μερικές εξηγήσεις

Η παράδοση που μεταβίβαζε από τη μια γενεά στην άλλη την ύπαρξη των ξωτικών αυτών, οι φοβέρες που έκαναν οι σπιτικοί στα παιδιά από μικρά, η ελαττωματική πνευματική, ψυχική και ηθική διαπαιδαγώγηση και οικογενειακή αγωγή, η σοβαρή επίδραση που εξασκούσαν ολοφάνερα οι διηγήσεις των τετατολόγων που αναφέραμε, καθώς και το πνεύμα γενικά κ η πρόσφορη στενόκαρδη ψυχολογία που δημιουργούσε χρόνια ολάκερα ο ραγιαδισμός, καλλιεργούσαν το κατάλληλο έδαφος, ώστε να διατηρηθούν οι δεισιδαιμονίες αυτές και ως τα τελευταία ακόμα χρόνια, με αρκετά γερή ένταση. Οι οπτασίες μερικών που περνούσαν τη νύχτα από τις ρεματιές, προκαλόντανε συνήθως από φαντασιώσεις που δημιουργούσε η υποβολή και αυθυποβολή – συνέπειες όλων των πιοπάνω ψυχολογικών συνθηκών – ταυτόχρονα δε κι ο φωσφορισμός των κεφαλιών των ψαριών και ιδίως των χαμψιών – τα κούλα – που άφθονα τα πέταγαν όλοι στις ρεματιές. Επίσης η βοή του κάποτε άφθονου τρεχούμενου νερού, ο αέρας που κατέβαζαν οι ρεματιές, οι γάτες με τα λαμπερά τους μάτια που πέφτανε με τα μούτρα στα κεφάλια των ψαριών, κ΄οι δαιμονισμένες γρίνιες τους με τα σκυλιά, που μαζευόντανε κι αυτά εκεί για ψοφίμια, περίσσευαν την υποβολή και αποχαλίνωναν τη φαντασία, που έτσι δημιουργούσε τις μάγισσες και τους χορούς τους. Κάποτε πάλι, ύστερα από ψύχραιμη κ’ επίμονη εξέταση κ’ έρευνα αποδεικνυόταν ότι η σκιά των καμινάδων που κάπνιζαν, προβαλλόνταν από το φως του φεγγαριού στις πλαγινές ρεματιές, απάνω σε άλλα σπίτια, στο δρόμο κ.τ.λ. και δημιουργούσε τους αράπηδες με τις πίππες και τα τσιμπούκια τους, που όλο και βγάζαν καπνό.