Μάϊσσες Μάϊσσες και μάγισσες= νεράϊδες, εξωτικά, αερικά, ξωθιές. Τας μάγισσας οι Πόντιοι εφαντάζοντο καθ’ όλα ομοίας προς τους ανθρώπους, με μόνην διαφοράν ότι τα πόδια των ήσαν ανάποδα (η πτέρνα προς τα εμπρός και οι δάκτυλοι προς τα οπίσω.) Ήσαν ωραίαι, εκ φόβου δε τας απεκάλουν πάντοτε «απ΄εμάς και καλλίων ποιος είν’». Αι μάγισσες δεν ήσαν κακά πνεύματα, διότι δεν επείραζον τους ανθρώπους, τουναντίον δε εις τους γάμους των εχρησιμοποιούν λυριτζήδας ανθρώπους, τους οποίους την νύκτα βιαίως απήγον εκ των οικίων των, και μετά την τέλεσιν των γάμων τους επανέφερον, αφού τους εφιλοδώρουν πλουσίως. Πολλοί διετείνοντο ότι εχρησίμευσαν ως μουσικοί των μαγισσών, ανταμειφθέντες με φύλλα λαχάνων, τα οποία κατά την επιστροφήν των εις τας οικίας των μετετρέποντο εις λίρας. Επίσης εις τους γάμους των, εχρησιμοποίουν ως μαγειρίσσας γυναίκας, τας οποίας εγνώριζον φαίνεται ότι εμαγείρευον καλά και μετά το τέλος του γάμου τας άφηναν ελευθέρας να επιστρέψουν εις τας οικίας των. Φαγητά εχρησιμοποίουν τα ίδια με τους ανθρώπους, σύνηθες δε φαγητόν αυτών ήτο το χοβίτς (πολτός με άλευρον καβουρτισμένον με βούτυρο). Πολλαί δε ήσαν αι γυναίκες αι χρησιμοποιηθείσαι ούτω υπό των μαγισσών ως μαγείρισσαι και αι οποίαι διηγούντο κατόπιν τα συμβαίνοντα εις τους γάμους των μαγισσών. Πολλάκις αι μάγισσαι κατά τους γάμους των εχρησιμοποίουν ενδυμασίας νυμφικάς ή δια τας παρανύφους (νέας συνοδευούσας την νύμφην) που αφήρουν από τα κιβώτια των γυναικών, και τα οποία μετά την χρησιμοποίησην επέστρεφον και ετοποθέτουν πάλιν εις την θέσιν των. Συνέβαινε δε ενίοτε ώστε αι γυναίκες να εύρωσι τα φορέματά των, τα οποία καθαρά και σιδερωμένα είχον τοποθετήσει εις τα μπαούλα των, τσαλακωμένα και λερωμένα, ως χρησιμοποιηθέντα υπό των μαγισσών. Αναφέρονται γυναίκες, αι οποίαι χρησιμοποιηθείσαι ως μαγείρισσαι υπό των μαγισσών, παρετήρησαν μερικάς να φορούν ενδυμασίας ανηκούσας εις γνωστούς των ή γειτόνισσας. Περίεργοι να ίδουν αν πράγματι πρόκειται δια φορεσιάς που ξέρουν, χωρίς να γίνουν αντιληπταί ελέρωναν με χαβίτς την άκραν του φορέματος εκείνου, κατά δε την επιστροφήν των με μεγάλην έκπληξίν των εύρισκον πράγματι το εν λόγω φόρεμα διπλωμένον εντός του κιβωτίου και με δακτυλικά αποτυπώματα χαβιτσίου. Αι μάγισσες όπως είπομεν δεν πειράζουν τους ανθρώπους εκτός αν προκληθούν. Ομιλούν την ποντιακήν διάλεκτον και φορούν τας ίδιας ενδυμασίας. Κατοικούν κάτω εις θάμνους κυρίως, όπου φαίνονται «τη μάϊσνας τα κερία», ή εντός ερειπίων. Πολλαί γυναίκες ήκουσαν εν καιρώ ημέρας τα τύμπανα και τας λύρας των μαγισσών και τον θόρυβον του χορού. Ενίοτε προσηγόρευον ονομαστί τους ανθρώπους, αν δεν κανείς απήντα εις την πρόσλεσιν «έπαιρναν την λαλίαν ατ’» (του αφήρουν την φωνήν), άλλοτε δε επετροβολούσαν την νύκτα τους διαβάτας, χωρίς όμως να κτυπήσουν κανένα.