Οι Κάγιοι-Κάιδες(Καλλικάτζαροι)

Όποιες γυναίκες πέσου με τον άντρα τως τη νύχτα της παραμονής του Ευαγγελισμού, τα παιδιά που θα γεννήσουν κατά τα Δωδεκάμερα, αν είν’ αρσενικά, γόνονται τοις νύχτες κάγιοι, καλλικάτζαροι, αν είναι θηλυκά, γίνονται στρίγλες. Οι κάγιοι είναι σαν αθρωπάκια σπιθαμιαία, μόνον που είναι μαύροι σαν καμένοι και αδύναμοι, πετσί και κόκκαλο και είναι αμέτρητοι σαν μερμήκια. Φορούν άσχημα ρούχα και από πάνω μια καπόττα ή ρασά μαύρη. Γι αυτό λέγουν κι οι γυναίκες στα παιδιά <βρε καλλικάτζαρε, ακσημοντυμένε, κακούρη> Γυρίζουν τα Δωδεκάμερα και ανεβαίνουν πάνω στα σπίτια για να χωθούν μέσα από τοις ανεκαπνές και να σύρουν απάνω με κατσούνους (γάντζους) τα μικρά παιδιά που κάθονται γύρω στο κούμιλο. Γι αυτό κι οι μάνες δεν ρ’αφήνουν να κάθωνται ποτέ μόνα τους και καμμιά φορά που βλέπουν μελανές δαχτυλιές στο κορμί τους είν’ από τους Κάγιους που τα ‘γγίζου, κρυφά μέσα από την ανεκαπνά. Οι Κάγιοι όταν βρούν καιρό μπαίνουν και από την πόρτα του σπιτιού μέσα και κάνουν ζημιές, πειράζουν τους ανθρώπους. Όταν έχη στην αυλή μαύρο σκύλλο ή μαύρο πετεινό δεν σιμώνουν. Ακόμη βάζουν ένα μαυρομάνικο μαχαίρι αγκήνιο πίσω από την πόρτα κι ένα κερένιο σταυρό και δεν μπαίνουν μέσα. Οι καλλικάτζαροι χάνονται τα Φώτα, ως γίνη ο μικρός αγιασμός την παραμονή. ( Λέγουν πως οι Κάγιοι κατουρούν τους αμανίτες και γι αυτό κατά τα Δωδεκάμερα οι μητέρες δεν επιτρέπουν στα παιδιά να φέρνουν αμανίτες από το βουνό, όσον ωραίοι και αν φαίνωνται, διότι είναι κατουρημένοι από τους Καγιους και δεν τους τρώγουν.