Το θεριό τση Ζώμυθος

Μια φορά, είναι χρόνοι πολλοί, που πήγαινεν στ’ Ανωγειανό αόρι στη Βρύσι στη Ζώθυμο ένα θεριό όφις με διπλέ κεφαλές κ’έπινεν το νερό και δεν άφινεν να σιμώσουν οζά κουράδια να πιούν, μόνο τα ‘πνιγε. Ύστερα βγάλανε οι βοσκοί τα’ Ανωγειανού αοριού υπόσκεσι πως όποιος το σκοτώση το θεριό θα πάρη ρεγάλο, πρόβατα,βούγια, και χαρκώματα, και τα πρωτεία, να ποτίζη τα ζάν του πρώτος στη βρύσι. Ένας βοσκός τα’αποφάσισεν από τση Μανουράδες να το σκοτώση. Πρώτα έκοψεν το νερό τση βρύσις να μη μπαίνη στοι γούρνες. Τα’άδειασεν και τσοι γέμισεν με ξείδι. Δίπλα στη βρύσι ήτονε μια τρικοκκιά μεγάλο δενδρό με τρείς κλάδους. Βγήκεν κ’έκατσεν στον ένα και κράθιεν τση σαίτες του(άλλοι λένε μιάν καραμπίνα γεμάτι μπαρούτι, σκάγια, κάδρους, καρφιά). Σα σήκωσεν ο ήλιος ώρα καβαλτί γροικάται ο σερμός και το σισιναναμέντο του θεριού που χάλαν κόσμοκ’ήρχουντον. Λυσασμένο φτάνει στσοί γούρνες, ρίχνει μέσα το συφούνιντου και χωρίς να το καταλάβη, έσυρεν μέσαν του μια γουρνιά ξείδι. Αμέσως το ξείδι το ‘κοβεν και σηκώνει την κεφαλήν του κι’ανοίγει την μπούκαν του κ’έχασκεν να φύγη ο θυμός του ξειδιού κ’ετσά είδεν και τον κυνηγό πάνω στην τρικοκκιά. Ο Μανουράς ντελόγω του παίζει τη σαιθιά μέσα στο στόμα. Το θεριό ταράσσει δεξιά ζερβά και σε μια ουλιά ώρα παίζει μια με την ορά και ρίχνει κάτω τον ένα κλάδο τση τρικοκκιάς. Δεύτερο τάραμα και σπά και τον άλλο κλάδο. Ο Μανουράς μένει στον ένα μα θωρεί πως πάει σε λίγο κι’ αυτός. Γκρεμίζεται από την τρικοκκιά και σφίγγει ίσα κάτω προς το φαράγγι, που λένε σήμερο τση Μύγιας. Το θεριό τον παίρνει από πίσω και του μιλεί : Σαν είσαι άνδρας Μανουρά παίξε μου και την άλλη (ενν.σαιθιά) μ’αυτός λέει : Μα μια φορά μ’εγέννησεν η Μάννα που μεγέννα και μια φορά την έπαιξα τη σαιθιά σε σένα. Το θεριό τονέ ζυγώνει κι’ αυτός τρέχει κατά το φρούδι του φαραγγιού. Ο όφις πνιμένος από το θυμό (οξεία οσμήν) του ξειδιού κι με τη σαίθια στο στόμα κόβγεται γλιστρά και νάτονε γκρεμίζεται μέσα στο φαράγγι. Το θεριό ψόφισεν εκειά μα δεν του σίμωσεν κι α’ανέτα έχνος γη σκαρα γη σκύλος να το φάη, παρά μόνο μιλιούνια μύγες κι’αποτότες εβγήκεν τόνομα τση μύγιας το φαράγγι. Ο Μανούρας γλύτωσεν από το θεριοό μα από το φόβο που πήρεν έσκασεν κ’επόθανεν σε λίγο. Μα η γ’οικογένειάν του πήρεν τα ρεγάλα και το πρωτείο να ποτίζη στη Ζώμυθο. [ Σημείωση :Λένε απ’ανέκαθε πως η Κρήτη δεν είχενε θεργιά. Και όμως δεν βγαίνει από το νου του λαού, πως δεν ήσαν μια φορά και δω τέθια. Παράδειγμα και το παραπάνω διήγημα. Το όνομα Ζώμυθος, που θέλει να πή μύθο ή θρύλο για ζά και το ότι, ως λέει το τραγούδι, που επαίνεσεν την αντρειά του Μανουρά, Πως εβάστανε σαίτες, όλα αυτά φανερώνουνε ένα θρύλο παλαιό, ίσως μεσαιωνικό, ίσως και αρχαιότατο, σχετικό με τον Τάλω ή τον Ηρακλή. Κάποιος δε έξυπνος σε εποχή ευπιστίας έπλασεν το μύθον σε νεώτερο ήρωα το Μανουρά. Μένει ακόμη σταθερή πίστη, πως οι όφιδες θερεύουναι και γίνονται με δυο κεφάλια γη έχουν πάνω από τη μύτη ένα κέρατο που βρωμεί σαν σκόρδο και το λένε λιόκουρνο, αυτό που γιατρεύει στα ψακώματα ανθρώπους γή και οζά.