Για τη Γονοκκλησιά

Πάνω στη ράχη (σύνορο Σιτίστας κι Αρτοτίνας) κοντά στο καλογερικό (δάσος περίγημο από έλατα) είναι τάφος ρωμαϊκών χρόνων θολωτός με ογκόλιθους χτισμένος. Είναι γνωστός με το όνομα Γονοκκλησιά. Γι΄αυτόν υπάρχει στη Σιτίστα η εξής παράδοσις : Στον καιρό της επανάστασης εφκείασαν τη Γονοκκλησιά οι Έλληνες για να κλειστούν μέσα. Κρύφτηκαν όλοι κεί μέσα και τρείς μονάχα έμειναν απέξω. Αυτοί σκέπασαν με χώμα τη Γονοκκλησιά για να μη φαίνεται, κι έφυγαν. Πέρασαν οι Τούρκοι ύστερα από κάμποσες μέρες κι ηύρηκαν ένα γέρο που είχε μείνει κεί από πάνω. Τον ρώτησαν : Που είναι οι άλλοι; Που πάνε; Στην αρχή τους γέλασε, τους είπε πως οι άλλοι έφυγαν. Για να μάθουν την αλήθεια αυτοί τον φοβέρισαν πώς θα τον σκοτώσουν αν δεν τους μαρτυρήση. Αυτός αναγκάστηκε τότε να πή πως εκεί μέσα είναι χωμένοι. Οι Τούρκοι έσκαψαν, τους βρήκαν μέσα στη Γονοκκλησιά και τους σκότωσαν. Από τότε μένει ανοιχτή. (Ο Θεοφ. Βλάχου, ετών 17, μαθητής Γυμνασίου. Την ήκουσε απ' τη βάβα του).