Εμφάνιση απλής εγγραφής

Η εκδήλωση της ανδρείας του Διγενή και του Κωσταντά

(Στ’ ακριτικά άσματα της Κύπρου έχουν εξαιρετική θέση, όσα εξυμνούν την υπεράνθρωπη ανδρεία του Διγενή και του Κωσταντά. Σε κανένα όμως απ’ αυτά δεν αναφέρεται από πού πήρανε την ανδρεία και τη γενναιότητα αυτή και ποια ήταν η αφορμή για να γνωρίσουνε την τόση ρώμη και παλληκαρωσύνη τους. Αυτό το αναφέρουνε 2 παραδόσεις που απεθησαύρισα απ’ τις δυο άκριες της Κύπρου, απ’ τα Καρπάσια (ανατολή) κι από την Πάφο (δύση). Απ’ αυτές η μια προέρχεται από την Κώμα του Γιαλού, από τον αγράμματο κηπουρό Τριαντάφυλλο Γιαννή, ηλικίας 30 ετών, στις 28 Απριλίου 1921 κι η άλλη από τους Αρόδες της Πάφου από τον αγράμματο τσαγκάρη Ττοούλη Βουαλλή, 45 ετών στις 22 Οχτώβρη 1923. Κατέγραψα ακριβώς και τις δύο στην κυπριακή διάλεκτο, όπως μου τις υπαγόρευσαν. Δημοσιεύουμε εδώ τη δεύτερη παραλλαγή, την παφίτικη). Ο Διενής τζ’ ο Κωσταντάς ήταν αέρκια όταν επααίναν εις το σχολείον ήταν έτσου κατακομένοι με κάτι κατακομμένα ρούχα τζ’ ελέαν τους τα κοπελλούδκια τ’ άλλα πως έλ λυτσιαρίδκια τζ’ εδέρναν τους τζ΄ έκλαίασιν τα κακορίζικα τζ’ επαρακαλούσαν ούλλην την νύχταν τοθ Θεόν να τους κάμη μίαν ευκολίαν να γλυτώσουμ που τα σέρκα των άλλων κοπελλουδκιών, να τους δώση μιαχ χάριν. Που τες πολλές βολές ακουσέν τους ο Θεός τζ’ έστειλεν άντζελον τζ’ εκατέην τζι αρώτησσεν τους, είν’ τα που θέλουμ που τοθ Θεόν τζαί κάμνουν τόσηδ δέησιν. Τζ’ ετζρίνοι εν εξηζήτησαμ που τοθ Θεόν με ρηάλια με πλούτη, μόνον εζητήσαμ που τοθ Θεόδ δύναμιν. Επήεν ο Άντζελος τζ’ είπεν του το του Θεού, ότι εν ι – ζητούσιν τίποτε, μόνοδ δύναμιν. Ο Θεός έστειλεν τον Άντζελον τζ’ εδωκέν τους δύναμιν. Όταν τους έδεκωδ δυνάμιν, έδωκεν τους δύναμιν τζ’ εν τους εσήκωννεν η γη. Κατόπιν εκλαύτησαν εις τοθ Θεόν τζ’ εκατέημ πάλε ο άντζελος τζ’ έδωκέν τους δύναμιν, όσον τζ’ έσωννέν τους η γη. Όταν τους έδωσεν τζείνην τηδ δύναμιν, σαν επααίνναν εις το σχολείον τα κοπελλούδκια ενομίζαν πως ήταν τα κοπελλούδκια τα λυτζιαρίδκια τζ’ εγυρεύκαν να τα δέρουν. Τα λυτζιαρίδκια όπου εντζίζαν επεθανίσκαν τ’ άλλα κοπελλούδκια. Εδιούσαν τους τομ πάτσον τζαί εν ελαλούσαν μανά! Που τότες εξέησαν όξω εφάνην η δύναμί τους. Ο Θεός για να δη την καρκιάν του τούτους εβοράσαμ πο έναν άππαρον τζ΄ εκαβαλλιτζέψαμ που το Χτήμαν να παμ τημ Πόλιν. Τα δικανίτζια τους τούτα που εβαστούσαν ήταν νεβκές στοδ δρόμομ που επααίννασιν, για να δη τηγ καρκιάν τους εγίνηκεν ένας γέρος. Άμα εφτάσαγ κοντά του ο Διενής τζι ο Κωσταντάς εσαιρετίσαν τογ γέρον. Λαλεί τους: Πεζάτε ο ένας τζαι τανείτε μου να φορτωθώ το ισακκούιν. Ο Διενής έφτασεν τζ’ εμπροδκιάην τζ’ έμεινεν ταπισών ο Κωσταντάς. Ο Διενής λαλεί του. Πέζα βρε, τζαι τάνα του παππού μας να φορτωθή το ισακκούιν. Εφανίστην του Κωσταντά να μεμ πεζέψη, έμπηξεν το δικανίτζιν να φορτώση το ισακκούιν του γέρου. Στο μπήμαν έσπασεν το δικανίτζιν τζ’ εθύμωσεν ο Διενής τζ’ επέζενω τζ’ εγύρεψεν να το φορτώση του γέρου. Ο γέρος εν εκαΐλισεν τζαί λαλεί του: «Αης το, γιέ μου, τζ’ έσε την ευτζήμ μου», λαλεί του «τζ’ εσήκωσες τον ήμισογ κόσμον.» Μες στο ισακκούιν ο Θεός είσεν τον ήμισογ κόσμον. [αέρκια= αδέλφια, έτσου= έτσι ο τύπος ήτσου και έτσου βρίσκεται στην Πάφο, κατακομένοι= κουρελλήδες, κατακομμένα ρούχα= κουρέλλια, άλλα= τα άλλα παιδιά, έλ= αντί εν δηλ. ένι, είναι Το ν πριν από το λ αφομοιώνεται, λυτσιαρίδκια= κκέλικ φαλακρά Ο φαλακρός στην Κύπρο λέγεται κκέλης και λύκος, βολές= φορές, τζι αρώτησεν= κατέβηκε τα μέσα σύμφωνα β,γ,δ, κατά την κυπριακή φωνητική αποβάλλονται ανάμεσα σε φωνήεντα, με= αντί μη μήτε, ρηάλια= γρόσια, το=αντί είπε το του = τω αυτώ Το τούτο,έδωκέν τους δύναμιν= τους έδωκε τόση δύναμι, γη= η γη το έδαφος υποχωρούσε κάτω από τα πόδια τους από τη δύναμι που περπατούσαν, εκλαύτησαν= τον παρακάλεσαν με κλάμματα, έσωννέν τους η γη= μόλις τους κρατούσε η γη, εντζίζαν= αγγίζανε, Εδιούσαν= δίδανε, πάτσον= χαστούκι, μανά!= Μάνα με τη φράση αυτή δείχνουν οι Κύπριοι πως τόσο βαρειά κτυπιούνταν, ώστε τους ερχόταν ο θάνατος στη στιγμή, χωρίς να μπορέσουνε καν τη λέξη μάννα να προφέρουν, εξέησαν όξω= βγήκανε ανά την Οικουμένη προς επίδειξη της υπεράνθρωπης ρώμης τους, για να δη την καρκίαν τους= για να τους δοκιμάση, εβοράσαμ= αγοράσανε, άππαρον= ίππαρον άλογο, χτήμαν= Κτήμα η πρωτεύουσα της επαρχίας Πάφου, Πόλιν= Κωμόπολη, η πρωτεύουσα του διαμερίσματος Χρυσοχούς στην επαρχία Πάφου, δικανίτζια= βακτηρίες μπαστούνια, νεβκές= δοκάρια τα μπαστούνια τους τα ραβδιά τους ήτανε πολύ μεγάλα, τα δοκάρια, πεζάτε= ξεκαβαλλικέψτε, τανείτε μου= βοηθήστε με, ισακκούιν= δισακκούδιν υποκ. του δισάκκιν, εμπροδκιάην= προχώρησε δηλ. πέρασε μπροστά, Πέζα= κατέβα από το άλογο, τάνα= βοηθήστε με, εφανίστην= του φάνηκε καλό, μπήμαν= στο μπήξιμο, ήτσου= έτσι με τον τρόπο αυτόν, εκαΐλισεν= δέχτηκε, Άης= άφησε, έσε= έχε, ευτζήμ= ευχή]

Αρχεία σε αυτό το τεκμήριο

Αυτό το τεκμήριο εμφανίζεται στις ακόλουθες συλλογές

• Παραδόσεις
  Παραδόσεις ή θρύλοι λέγονται οι λαϊκές προφορικές διηγήσεις που συνδέονται με συγκεκριμένους τόπους, χρόνους και χαρακτήρες, και θεωρούνται αληθινές.

Εμφάνιση απλής εγγραφής