Search

Now showing items 1-10 of 1320

Στηγ κάτ βρύσ’, τα Ζάβαλ’, μέσ’ ‘ς ν Αρτουτίνα έβγινι ναι βουλά, τα μισάν’χτα στ’χειό άλλουτι σα βόιδ, άλλουτι σα λιουντάρ. Ναι βουλά έστλα τα γ’ναίκα μ, απάν τα μισιάν’χτα να πάρ νιρό κι του νιρό ήταν στιρφιμένου. Γύρσι πίσου. Σ’κώνουμι μαναχόζ ουμ κι παίρνου του κακάβ κι πηαίνου ‘ς τη βρύσ’. Είπα κι τα γ’ναίκαζ ουμ να ρθή κουντά. Αυτήν’ στάθκι απ πάν’ς τουν όχτου κι ιγώ πήγα για νιρό. Δεν ηύρα κ’ιγώ νιρό… Είχ αηκούσ’ απ τα παλιούς πως κρατεί τα νιρά του στχειό, αλλ’ άμα βρουντήξ’ς αγγειό, ταπουλάει τότι. Κατέγραψα την ανωτέρω παράδοσιν εν Αρτοτίνη της Δωρίδος καθ’υπαγόρευσιν του Παναγιώτου Μαρτέκα, γέροντος τότε 90 ετών, νύν δε μη υπάρχοντος εν τη ζωή. Κάναλη είναι ο κρουνός της βρύσης. (στιρφιμένου= Στερφεμένο, εξηντλημένον, μαναχόζ= μοναχός μου, αγγείο ταπουλάει τότι[Ο χαλκός και ο ήχος αυτού είναι φόβητρον των δαιμόνων. Η δοξασία αύτη είναι κοινή εις πολλούς λαούς. –Σ. τ. Δ])

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1914)

Λένι πως η Άϊα Παρασκηυή ήταν μαναστήρ κι’ άμα έφκειασαν τν ικκλησία Θιουτόκου πήραν τς εικόνες τν Άϊα Παρασκηυή κι τς τ’ Θιουτόκου. Υστιρώτιρα πέρναγαν ου κόσμους τν νύχτα κι’ άηκναν σκούσματα, ιπειδή π ξαρμάτουσαν τν ικκλησία. Η εν λόγω Αγία Παρασκευή είναι σήμερον ερειπιωμένον εκκλησίδιον εντός του χωριού Στρωμίνιανη, η δε Θεοτόκος είναι παρά το εκκλησίδιον της Αγίας Παρασκευής ενοριακός ναός του χωριού. Περί το εκκλησίδιον αυτό της Αγίας Παρασκευής και παρ’ αυτό σώζονται αρχαίοι ελληνικοί τάφοι συλημένοι, «ληνότρυπις» (ελληνότρυπες) ονομαζόμενοι υπό των επιχωρίων. Παρά το εκκλησίδιον αυτό επίσης εξετάφη επιγραφή επιτύμβια νυν ούσα εις το εμφανές και ευκόλως αναγινωσκόμενη. Επειδή η εν λόγω επιγραφή είναι αδημοσίευτος, δεν κρίνω άσκοπον, ίνα επί τη ευκαιρία ταύτη παραδώσω εις την δημοσιότητα. Έχει λοιπόν ως εξής : ΕΝ ΕΥΣΕΕΒΙΗCΕΝΕΚΕ ΠΑΡΑΔΟΝΤΟΜΝΗ ΜΑΕΠΟΗCΑΝ ΤΟΙΥΟΙΤΑΙΙΔ ΜΑΤΕΡΙCΩC ΧΑΙΡΕ, Ευσεβίης ένεκεν παρ’ οδόν το μ(νή)μα επόησαν τοί υοί τα ίδι(α) νατέρι σως χαίρε. Και όντως και σήμερον παρά το ερειπιωμένον εκκλησίδιον της Αγίας Παρασκευής ακόμη διέρχεται οδός από τα ορεινότερα αιτωλικά χωριά προς τα πεδινώτερα. Αλλά και έτερα επιτύμβια απεχώσθη, αλλά και ενετειχίσθη ως βάσις στήλης του νεοκτισθέντος ενοριακού ναού της Θεοτόκου εν Στρωμίνιανη την οποίαν επρόφθασα να αναγνώσω έχουσαν ούτω : ΝΙΚΑΣΙΠΟΛΙΣ ΛΥΚΙΣΚΕΧΑΡΕ, Νικασίπολις Λυκίσκε χαίρε. Την ανωτέρα παράδοσιν ήκουσα παρά του αυτού παρ’ ου ήκουσα και την ανωτέρω 10, Φώτη Παπαδημητρίου. (άηκναν = άκουαν, ξαρμάτουσαν = εξαρμάτουσα, αφήρεσαι τα κοσμήματα).

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1914)

Ήρθι στ' αμήν αυτό για πιθαμό

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1923)

Δηλαδή, εις το τελευταίον στάδιον της ζωής του δια να αποθάνη (πρβλ νύν)...

1749, Ιουλίου 8 της Αγίας Κυριακής, ήρθαν να μας πάρουν σκλάβους και εφύλαξαν όλην την ημέραν και την παραμονή του Αγίου Ηλίου μας πήραν τα πιδιά σκλάβους. Κυριακή ημέρα τα πήρανε, την τσούπα του Ψαρού και το αδέλφ’ της και τον Καραβιά και την τετράδη ο Θεός τα ξεσκλάβωσε. Και ο Μπραχός τα επήρε, και το πιάσανε στις Γούρνες και τα πήραν και τα πήγαν εις την Προστοβά (χωριό 2 ώρας μακραί του Κεφαλοβρύσου) από πάνω και τη νύκτα περπατούσανε και την ημέρα τας βάνανε στον ήλιο. Και τρείς ημέρας έκαναν χωρίς ψωμί. Και οι Αρβανίτες και τα πιδιά όσο όπου μπαηλίσανε από την πείνα και τότες εκινήσανε και επήγανε δια ψωμί και αφήκανε τον ένανε και τα εφύλαγε. Και ο μέγας Πρόδρομος εθαυματούργησε και τον αποκοίμησε τον Αρβανίτη. Και την τσούπα την είχαν δεμένη και τα πιδιά τα είχανε μέσα σ’ ένα μαντρί. Θαύματούργησε κι φύγανε , ήρθανε κι οι άλλη συντροφιά από το ψωμί και δεν τον ηύρανε. Και πηγαίνουν και τον βρίσκουνε μέσ’ την Προστόβα, όπου έψαχνε τα σπίτια και χλίβεται και ρίξανε και τον λαβώνουν

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1923)

Η Κάλλω ήτανε μια γυναίκα που ηύρε το αθάνατο νερό. Απο το νερό αυτό έπιε αυτή και πότισε ακόμα το μπότσικα (σκυλοκρέμμυδο)τον αιτό και τον αμούραντο επίσης και τον κόρακα. Ζήτησε και ο αδερφός της απο το αθάνατο νερό να πιή αλλά η Κάλλω δεν του έδωκε. Τότε και αυτός την καταράστηκε να περπατάη πάντα με ασκέρι. Απο τότε και ύστερα η Κάλλω έμασε τις Ναράιδες και περπατεί μαζί. Ο μπότσικας που τον πότισε αθάνατο νερό δώ ξηραίνεται ποτέ όπου και άν πεταχτή αυτός διότι πάντα χλωρός. Το ίδιο και ο κόρακας, ο αιτός και ο αμάραντος δε γεράνε. Ο αιτός άμα γεράση πηγαίνει και κρύβεται εκεί πέφτουν τα φτερά του όλα. Τότε βγάζει σιγά σιγά άλλα φτερά σαν να ναι πουλάκι. Ωσπου να βγάλη τα φτερά του του φέρνει και τρώει άλλος αετός. Όταν γίνουν όλα τα φτερά του ξαναγίνεται πάλι πουλί όπως ήτανε πρωτύτερα. Και έτσι δεν πεθαίνει ποτέ ο αετός εκτός αν τον βαρέση τουφέκι. Το ίδιο και ο κόκορας, Ο αμάραντος και το όνομα του ακόμα το λέει δε μαραίνεται ποτέ εκεί 'ς τους βράχους που βγαίνει.

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1919)

(Διάβα στο Κριατσοβούνι. Την περνά κανείς πηγαίνοντας απ’ Αρτοτίνα στο Κριάτσι). Παραπάνω απ’ το Διακόπι της Στρωμίνιανης ερχόνταν κατά το Κριάτσι ένα κορίτσι από την Αρτοτίνα ας πούμε. Κι ένας από την Αρτοτίνα την αγάπαγε και κίνεσε κοντά με άλλον έναν. Και το κορίτσι με άλλον έναν ερχέτανε. Και πήγαν αυτοί οι δύο και το φτασαν στο δρόμο εκείνον, στη ραχούλα πάνω. Και το ζύγωσε αυτός το κορίτσι και του είπε: Θα σε πάρω και θα φύβγομε (σαν κλεμμένο κατάλαβες) Τότε γύρισε το κορίτσι και του λέει: - Εγώ δε σε θέλω. Τότε αυτός βγανει το μαχαίρι και το ‘κοψε το κεφάλι, του κι έπεσε κάτω. Πάει το κορίτσι. Κι έτσι έμεινε να λέγεται αυτό το μέρος «Στο κομμένο κορίτσι». Κατά τους Αρτοτίνους κόπηκαν δυο κορίτσια όχι ένα.

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1927)

Ρίζος και Στεργιαλής, Στεργιαλής και Ρίζος

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1928)

Ερμηνεία: Ντόπια παροιμία στο Απόκουρο και λέγεται επί φίλων αχώριστων. Δεν είναι πολλά χρόνια που ζούσαν οι δύο παραπάνω και ποτέ δε χώριζαν...

Καθώς βαδίζει κανένας βοριοανατολικά απ’ την Τατάρνα για να πάη κατά τα Άγραφα, φτάνει σε διάσελο που χωρίζουν οι στράτες. Η μια πάει κατ’ το Κεράσοβο κι η άλλη κατά το Παλιοκάτουνο. Δοκίμι λένε το μέρος. Εκεί φαίνεται πως οι αρχαίοι είχαν κάποιο οχύρωμα. Τείχος και ογκόλιθους χτισμένο φαίνεται ανάμεσα στα πουρνάρια και τετράγωνες δουλεμένες πέτρες σπορπισμένες πανώστρατα και κατώστρατα. Αντίκρυα απ’ το Δοκίμι, στην κορφή από βράχο είναι ένα αρχαίο κάστρο, Παλιόκαστρο το λέει ο κόσμος. Οι χωριάτες λοιπόν λένε πως το κάστρο αυτό τόχτιζαν οι Έλληνες. Και πέτρες για να το χτίσουν έβγαναν στο Δοκίμι. Τις έβγαναν, τις δούλευαν εδεκεί πιτοπίες κιαπέ τις φορτώνονταν στην πλάτη και τις πάγαιναν στην κορφή στο βράχο και τις έχτιζαν. Πολύ καιρό εργάστηκαν. Πριν τελειώσουν ακόμα, λάλαγε το κουνούπι στ’ αυτιά τους χώνονταν στη γη και πέθαιναν. Δεν πρόφτασαν ούτε το κάστρο να χτίσουν και μένει και σήμερα εδεδέτσι, ούτε τις δουλεμένες πέτρες που είχαν στο Δοκίμι για να τις παν στην κορφή στο βράχο. Και γι’ αυτό σήμερα τις βλέπουμε έτσι σκορπισμένες. Και πολλοί σκάβουν αυτές τις πέτρες ή και τις σπάζουν για να βρουν τα χρήματα που είναι τάχα κρυμένα μέσα. Κείνοι οι Έλληνες ήταν δυνατοί, θερία κόσμος, Δράκοντες Σαμψώνες.

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1928)

Επί οξείας κορυφής φρούριον. Προς βορράν και παρά την πύλην ναός ελληνικός και σπόνδυλοι με ραβδώσεις, τεμάχια γείσων και μετωπών. Πέρναγαν οι βλάχοι. Τράβηξαν κάτω τηράν τς έλειπε ένα τραγί. Γυρίζει πίσω ένας βλάχος κι ηύρε σε μια κουκουρεντιά (;) από κάτω δύο θηρία και το τραγί δεμένο και παρέκει θησαυρό που τον φύλαγαν. Εδεκεί κρέμασε την κάπα του και πήγε στους άλλους βλάχους και τους είπεν αυτά. Και τους είπε να πάνε να σκοτώσουν το θηρίο. Γυρίζουν, θηράν, δεν είδαν τίποτε άλλο παρά την κάπα εκεί στην κουκουρεντιά. Αυτή η κοκορεντιά ήταν σαν πάρ; Τώρα πάει. Μολόγαγαν οι γερόντοι. Εκείνη η κουκουρεντιά δεν είναι τη.

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1926)

Ήταν δυο διακονιαρέοι κατά το Κριάτσι πάγαιναν κατά την Αρτοτίνα, δεν ξέρω. Αυτού που έρχονταν αυτοί οι διακονιαρέοι τους απάντησε ένας άνθρωπος κι είπε αυτός: αυτοί οι διακονιαρέοι που έρχονται από μακρυά έχουνε χρήματα. Και τους έπιασε και τους έκοψε και τους έσφαξε και τους πήρε ό,τι είχαν εκεί απάνω τους λίγα πολλά, δεν ξέρω, και τα πήρε και πάει. Κι έμεινε να λέγεται Διακόπι, επειδή έκοψαν τους διακονιαρέους. [Διακόπι= Ένα διάσελο που περνάει κανείς πηγαίνοντας απ’ την Αρτοτίνα στη Στρωμίνιανη].

Λουκόπουλος, Δημήτριος (1927)

«
1
2
3
4
. . .
132
»