Search

Now showing items 1-10 of 344

Του δε Μαρτίου ιδίως φοβείται ο λαός τας 3 τελευταίας ημέρας (βλ. Και Δρίμες) και δια την κατ' αυτάς συμβαίνουσαν πολλάκις κακοκαιρίαν και ονομάζει βάβες. Λκέγεται δε και το εξής περί αυτών : ολίγον τι εξώθεν της Άρτης, γραία τις την τελευταίαν ημέραν του Μαρτίοτ εκαυχήθη ούτω πώς : “στην πομπή σ' γέρο – Μάρτη, τ' αρνοκάτσικα μ' τα 'βγαλα”. Ο γέρο Μάρτης όμως θυμυθείς δανείζεται δυό η μέρας παρά του Φεβρουαρίου και καταστρεφεί δια βαρυτάτου χειμώνος και την γραίαν και το ποιμνιόν της.

Παπαγεωργίου, Ιωάννης (1913)

‘Ολη αυτή η περίοδος των εορτών από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι την ημέρα των Φώτων ονομάζεται ‘’δωδεκαήμερα’’ και τότε ακριβώς ‘’έχουν να κάνουν’ οι Καλικάντζαροι όπως λένε. Τα στοιχειά αυτά μένουν στη γή αποκλειστικά και μόνο αυτές τις 12 μέρες και το υπόλοιπο καιρό είναι κάτω από τη γή. Εκεί πριονίζουν συνεχώς τη θεόρατη κολώνα και όταν έρχεται η εποχή που αλλάζουν τα έτη τότε αφ΄νουν εκείνη τη θέσι και ανεβαίνουν απάνω στη γή όπου εκείνη πειράζουν τους ανθρώπους με κάθε πονηρό και κακό τρόπο. Έχουν πολλές ονομασίες (Καλιακάντζαροι Καψούρια, μπέγκια, τζίνια, ντρουμπέγκαλα). Απ’ όλες αυτές τις ονομασίες η πιο συνηθισμένη είναι τα ‘’ντρουμπέγκαλα’’. Τα φαντάζονται σαν τέρατα με άσχημες μορφές, με κέρατα, με ουρές και ότι χειρότερο μπορεί να φανταστή κανένας. Συνήθως όμως ομοιάζουν περισσότερο με τραγιά και έχουν όλη την πονηριά και τις ιδιότητες του Διαβόλου. Πηγαίνουν όλα μαζί και έχουν για αρχηγό τους ένα μεγαλύτερο απ’όλα τον ‘’Κουτσό’’, όπως λέγεται. Αυτός τους διευθύνει και κανονίζει που θα πάνε και πότε θα φύγουν. Τα ντρουμπέγκαλα ή οι Καλικάντζαροι επισκέπτονται τα σπίτια τη νύχτα, και πειράζουν τους ανθρώπους πολύ πονηρά και με πολύ γούστο. Κατεβαίνουν από τα μπουχαριά και ανακατώνουν τις στάχτες, μαγαρίζουν τα φαγητά, κατουράνε στα αμπάρια με το αλεύρι και τρώνε ότι βρούνε. Πολύ τους αρέσουν οι Χριστουγεννιάτικες τηγανίτες και το ψημένο το κρέας, το τσίτσι όπως λέγουν αναμεταξύ τους : Μαμά τσίτσι λουκάνικο να φάω και να φύγω. Ένα δίστιχο που υπάρχει για την υπερβολική αγάπη τους στο κρέας. Κάποιο μικρό φαίνεται λέγει στη μαμά του τα λόγια αυτά όταν πεινάση, γιατί έρχονται πολύ πεινασμένοι και τρώνε οτιδήποτε ανακαλύπτουν στα σπίτια. (Μπουχαριά= τζάκια, καπνοδόχοι, Τσίτσι=κρέας κυρίως νωπόν)

Μελάς, Δ. Κ. (1951)

Κάποια παληά κατάρα εκάθητο επένω εις το μικρό χωριό των Ιωαννίνων και δεν το άφηνε να προοδεύση. Προ εκατόν πενήντα τόσων χρόνων είχε περάσει από εκεί ο πολυύμνητος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ή Ηπειρώτης, ο εμψυχωτής της Χριστιανικής και Ελληνικής Ιδέας κατά το σκοτεινόν δια την Ελλάδα δεύτερον ήμισυ του δεκάτου όγδοου αιώνος, ότε η ανάγκη έκαμνε πολλούς Έλληνας να τουρκέψουν. Ο Άγιος Κοσμάς συνεκράτησεν εις τον Χριστιανισμό μυριάδας Ελλήνων εις όλην την Βόρειον Ελλάδα. Αλλά και δεν τον υπεδέχοντο παντού με φιλόξενο τρόπο. Πολλές φορές και οι πρόκριτοι και οι παππάδες και άλλοι κακοί ή αδιάφοροι όχι μόνον τον ημπόδιζαν να εισέλθει να διδάξη εις την πόλιν των, αλλά και ήγειρον τα πλήθη εναντίον του και τον κατηγορούν εις τους Τούρκους ως ανατροπέαν. Ο Άγιος, δια να συγκρατή τους Έλληνας εις τα πάτρια, μετεχειρίζετο και την βία, την απειλείν, τον αφορισμόν, την κατάραν, εκεί όπου έβλεπεν ότι με πείσμα των επιμένουν οι Έλληνες εις αντίχριστιανικάς ή αντιπατριωτικάς εκδηλώσεις. Και είναι πολλά πραγματικώς τα θαύματα του ταληθινά, τα οποία ήσαν καλά και ευεργετικά δι’ όσους εδέχοντο την διδασκαλίαν του, κακά δε και καταστρεπτικκά δι’ όσους απέστρεφον το πρόσωπον των υπό αυτόν. Το χωριό είχεν ολιγώτερα από σαράντα σπίτια. –«Ποτέ να μην περάσουν τα σαράντα» λέγει η παράδοσις ότι κατηράσθη ο Άγιος Κοσμάς. Και η κατάρα του έπιασε και διατηρήθη. Οι Καξοί εξακολουθούν να μένουν ένα φτωχό κι ελεεινό χωριό με ολίγα σπίτια, που ο αριθμός των δεν ηύξανε ποτέ. Έπειτα από εκατόν πενήντα χρόνια οι κάτοικοι των Καξών, οι πέμπτοι εγγονοί εκείνων που ημπόδισαν τον Άγιον Κοσμάν, δια να τον εξιλεώσουν και να κάμουν να σηκωθή η κατάρα του από αυτούς και από το χωριό των, έδοσαν το όνομα «Άγιος Κοσμάς» εις τους Καξούς. Αυτή είναι και η αιτία της αλλαγής του ονόματος του χωριού

Φαλτάιτς, Κ. (1929)

Και καλά και σώνει

Βαξοβάνος, Λεωνίδας (1906)

Όταν καμμιά φορά αρπάξουν από πουθενά κανένα ψητό αρνί, αφου το φάνε ανάβουν φωτιά σε όποιο αλώντ θελήσουν και χορεύουν γύρω-γύρω. Λένε μερικοί πως στους χωρούς αυτούς πολλές φορές έχουν και νεράιδες ή και γυναίκες που κατώρθωσαν να τις πάρουν τη νύχτα. Τούτο όμως δεν είναι και πολύ σωστοί. Πάντως έχουν μεγάλη μανία στις γυναίκες και ευχαριστούνται πάρα πολύ να τις πειράζουν, ιδίως τις λεχώνες. Και τούτο διαπιστώνεται μια γριά. Κάποτε μια κοπέλλα πήγε στο μύλο να αλέση στάρι. Στο δρόμο που πήγαινε νύχτωσε και τότε παρουσιάστηκαν τα ντρουμπέγκαλα και αφού την κύκλωσαν γύρω-γύρω την τραβούσαν από εδώ κι από κεί. Δύο τρία μικρά καλικαντζαρούδια, ανέβηκαν απάνω στο φόρτωμα και άρχισαν να τρυπούν τα σακκιά. Τότε η κοπέλλα άρχισε να κλαίη και να φωνάζη, αλλά τόσο περισσότερο αυτοί την πείραζαν. Έξαφνα όμως ο αρχηγός τους ο ‘’Μπέγκας’’ τους είπε πως άκουσε να λαλάη ο πετεινός. Αφού αφουγκράστηκαν όλοι ξανάκουσαν τον πετεινό και έγιναν άφαντα κι έτσι γλύτωσε η κοπέλλα.

Μελάς, Δ. Κ. (1951)

Θέλει μαλλάταν και γαλάταν και τ' αρνί της θηλυκό

Βαξοβάνος, Λεωνίδας (1906)

Και το δκό σ' το τσκάλ' να βράζ' και το δκό μ' να μη σιγάη

Άγνωστος συλλογέας (1903)

Ερμηνεία: Έκαστος να κοιτάζη μεν το συμφέρον του χωρίς όμως να παραβλέπει και το του άλλου...

Ασπροκώλα δούλευε και κούκκος τρώει και πίνει

Άγνωστος συλλογέας (1908)

Επί ραθύμων

Ντέσμα και Καταντιά = αντίκρυσις, συνάντησις επί κακής εννοίας. Κακή κατάστασις δυσχερής περίστασις, κακοπάθεια. Λέγεται «κακό ντέσμα» και «κακό συναπάντημα».

Άγνωστος συλλογέας (1908)

Βλισίδι ή Βρισίδι= Θησαυρός κεκρυμμένος και ανακαλυφθείς. Πρβλ. και ρο άσμα : Ανάθεμα τον Ντουροτάν όπ’ ηύρε το βλισίδι, και τώδωκε του βασιλιά να πάρη το Μεσίρι

Άγνωστος συλλογέας (1908)

«
1
2
3
4
. . .
35
»

Search

Filters

Και καλά και σώνει

Θέλει μαλλάταν και γαλάταν και τ' αρνί της θηλυκό

Και το δκό σ' το τσκάλ' να βράζ' και το δκό μ' να μη σιγάη

Ασπροκώλα δούλευε και κούκκος τρώει και πίνει

Ντέσμα και Καταντιά = αντίκρυσις, συνάντησις επί κακής εννοίας. Κακή κατάστασις δυσχερής περίστασις, κακοπάθεια. Λέγεται «κακό ντέσμα» και «κακό συναπάντημα».

Βλισίδι ή Βρισίδι= Θησαυρός κεκρυμμένος και ανακαλυφθείς. Πρβλ. και ρο άσμα : Ανάθεμα τον Ντουροτάν όπ’ ηύρε το βλισίδι, και τώδωκε του βασιλιά να πάρη το Μεσίρι