Πλοήγηση Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας ανά Κατάταξη παράδοσης (κατά Πολίτη) "Παράδοση ΛΒ"

Άλλη φορά ερχόμουν από ένα σπίτι βράδυ κι ήταν φεγγάρι σα μέρα. Ήταν πάλι περασμένες οι δώδεκα. Κοντά να φτάσω σπίτι, έχασα αυτό το φως. Έπεσε πάλι σκοτάδι πίσσα, απότομα κι ήταν σα να μην έβλεπα από τα ίδια τα μάτια μου.

Λουκάτος, Δημήτριος Σ. (1960)

Άμα κινούσε νύχτα να πάη στ’ αμπέλι ένας χωριανός μας σιάζονταν φάντασμα. Πότε γένονταν σκυλάκι, πότε γένονταν κριαράκι. Πότε έβγαινε μπροστά απ’ αθτόν πότε πίσω ακλουθούσε, αλλά δεν τον πείραζε. Τον ακλουθούσε μέχρι το σπίτι. Αυτός ο άνθρωπος μόλις έφθανε στου σπίτι άφινε έξω τα παπούτσια και το καπίτο για να μη μπη μέσα. Αλλά το πρωΐ δεν το εύρισκε εκεί το παραμέριζε το σβάρνιζε ίσα πέρα. [καπίτο=...

Δευτεραίος, Άγγελος Ν. (1965)

Φαντάσματα

Αγερικόν= κακόν αέριον προερχόμενον από φαντάσματα ή στοιχειά, το οποίον, πιστεύεται, ότι βλάπτει και μέχρι θανάτου.

Ζαράφτης, Ιωάννης

Αγρώνω= φοβίζω ως φάντασμα μέσον φοβούμαι εκ των φαντασμάτων.

Βαλαβάνης, Ι. (1877)

αιστάνουντουμ, δε μ' ήφινε το ξωτερκό= διετήρουν τας αισθήσεις μου, το δε φάντασμα είχετό μου.

Βογιατζίδης, Ι. Κ. (1922)

Αλαφρόστιχος ο= φυρόμυαλος, ο μη σοβαρός

Σπυριδάκης, Γεώργιος Κ. (1959)

αλικιά= η αλική, β! Το άτιμα τίνος ή φάντασμα

Κόρκακας, Μανούσος

Βαλόρεμα

Απ' τη γραφική δυτική πλευρά του Κόζιακα, ξεκινά το μεγάλο ρέμα, που είναι μια απ' τις πηγές του Άσπρου. Η παράδοση αναφέρει ότι εδώ στο ρέμα ξεκαλοκαιριάζανε καλόγεροι του μοναστηριού Ντουσίκου, τα βάλια. Υπάρχουν ακόμα σιδερένιες κρικέλες, που δένανε τα βουβάλια. Ένα καλοκαίρι όμως έπεσε θανατικό στα βάλια. Λένε πως ένα ολόμαυρο βάλι με τέσσαρα κέρατα παρουσιαζότανε τις νύχτες και βάτευε βάλια και...

Χατζηγάκης, Αλέξανδρος Κ. (1948)

Ασφάνταμα= φάντασμα

Βίος, Στυλιανός Σχολάρχου

Ατσούπας και Αρτσουπάς – άδες= είδος Σειληνών, φαντάσματα.

Ξανθουδίδης, Στέφανος Α. (1919)

αφάντασμα= φάντασμα, φάσμα τεθνέπτος

Δένδιας, Μιχαήλ, Α. (1917)

Αφαντασία, φαντασία, φαντασιά= η υπερηφάνεια προς δε αφαντασιά ή φαντασιά καλείται η φωνή ην ακούει τις καθήμενος ή κοιμώμενος καλούσαι αυτόν ονομαστί χωρίς να βλέπη τα ταύτην (την αφαντασίαν) προσωποποιούσα η κοινή αντίληψις θεωρεί γυναικών ευειδέστατην ομοιαύσως προς την άλλαις υπό των κοινών λεγομένων “Καλότυχη, η ανεραΐδα).

Πολίτης, Νικ.

“αφού επνίγηκε, τονέ βγάλανε, τον πείραζε την νύχτα” = το φάντασμα του πηγέντος ηνόχλει την νύκτα τον Ζαχαρίαν. “εγώ αφώς, ήρχα σε, ηλικία κ' ήπιασα το τουφέκιν, εν είδα ποτέ μου πράμα= ουδέν είδον φάντασμα νύκτωρ.

Βογιατζίδης, Ι. Κ. (1920)

Β.Δ. (του Καλεντζίου) είναι η τοποθεσία Ντούσ’κος, ο. Μεταξύ Ντούσκο και Σφραγίδος υπάρχει βαθειά χαράδρα λεγομένη Βρύσ’. Ο χείμαρος λέγεται Ράδοστα, η. Το μέρος είναι δυσπρόσιτο. Κατά την παράδοσιν εδώ βγαίνουν ησκιώματα και γι αυτό αποφεύγουν να πλησιάζουν τα μέρη αυτά. Εδώ στο Καλέντζι κάποτε ένας τρελλός πήγαινε στη χάσ’ του φεγγαριού στα μέρη αυτά και μιλούσε με τα ησκιώματα. Σήμερα τα παιδιά...

Οικονομίδης, Δημήτριος Β. (1961)

Βιστιρά, Βιστιρές= φαντάσματα, αερικά.

Ξανθουδίδης, Στέφανος Α. (1914)

Βυστιρίζομαι= προσβάλλομαι από φαντάσματα.

Κόρκακας, Μανούσος

Γουλιώ= φοβούμαι τα φαντάσματα πχ “γουλιώ γιατί τα περα είναι γουλιασμένα= φοβούμαι διότι εδώ πέρα είναι μέρη, όπου υπάρχουσι φαντάσματα.

Καλαβρός, Μιχαήλ (1894)

γυρίτζου την νύχτα= πλανώνται την νύκτα φαντάσματα.

Βογιατζίδης, Ι. Κ. (1923)

Ο Καλοστράτης

Δια τους υπνοβάτας λέγεται ότι όταν έβγουν έξω την νύκτα, ενώ εκοιμώντο, τους παίρνει “ο καλοστράτης” που είναι άνθρωπος – φάντασμα και τους οδηγεί σε απόμερα μέρη. Οι υπνοβάται αυτοί λέγονται “Αλαφροστοιχειώτες”. Δι' αυτό και αι μητέρες δεν αφίνουν τα παιδιά τους να βγουν έξω την νύκτα όταν εξυπνίσουν. Δεν υπάρχουν εξορκισμοί δι' αυτήν την περίπτωσιν.

Ζάρακας, Νικόλαος Α. (1958)

Διάφοροι προλήψεις και δεισιδαιμονίαι όλων των χωρικών. Στο παλαιό χωριό ισχυρίζονται μερικοί παλιοί χωρικοί, ότι υπάρχουν φαντάσματα, διότι υπάρχουν Τούρκικα νεκροταφεία. Η αλήθεια του πράγματος έχει ως εξής: Η τοποθεσία των σπιτιών στο παλιό χωριό ήτο τέτοια, ώστε το ένα σπίτι να είναι μακρυά από το άλλο και για να πάνε το βράδυ από το ένα στο άλλο έπρεπε να βαδίσουν αρκετό δρόμο, να περάσουν χαντάκια...

Θεοδωροπούλου, Βασιλική (1962)