Στση Λάμιας το σπήλιο. Όχι γυναίκας μάγισσας (λάμιας). Τέτοιο πρόσωπο δεν υπάρχει στην ιδέα των εδώ ανθρώπων. Υπάρχει παράδοσις ότι λέγεται έτσι, επειδή είναι κρυμμένες εδώ λάμες χρυσές (χρυσαί ράβδοι, λατιν. LAMA – LAMINA). Το σπήλαιον εχρησίμευε ως τόπος λατρείας, γιατί φαίνονται στο έδαφός του πολλά όστρακα, ευρίσκονται δε και νομίσματα. Επί τινος κινητού βράχου υπάρχει επιγραφή με τα γράμματα: Π.Υ.Θ.Α.Γ. Το σπήλαιο είναι στο πλαγί υψηλού βράχου κι έχει σχήμα πόρτας γυριστής υψηλής ως 50 μέτρα και μεγαλοπρεπούς από μακράν. Εκεί δίπλα του είναι και δεύτερο σπήλαιο δυσπρόσιτο, όπου κατέφευγον τα γυναικόπαιδα στον καιρό των επαναστάσεων. Στα 1866 επέρασεν ο Ρεσίτ πασσάς με πολύ στρατό τ’ απάνω Μυλοπόταμο κ’ έκαψε το χωριό Άξός, γιατί όλοι οι κάτοικοι το είχαν εγκαταλείψει. Οι μεν πολεμισταί ετράπησαν προς τα όρη της Ρουσαλίμης, τα δε γυναικόπεδα εμπήκαν στο σπήλαιο τούτο. Οι Τούρκοι το επολιόρκησαν, μα δε μπόρεσαν να το κυριεύσουν. Προ 40 ετών περίπου ανασκάπτοντες το έδαφος του υψηλού σπήλιου κάποιοι Αξικοί ευρήκαν πολλά νομίσματα αργυρά, περί τας 10 οκάδας και τα επώλησαν, μάλλον ως μέταλλον, γιατί των είπαν, πως ήσαν Ρωμαϊκά και δεν άξιζαν. Δεν είδα κανένα νόμισμα, είναι όμως γεγονός.
Τόπος Καταγραφής
ΚρήτηΧρόνος καταγραφής
1939Πηγή
Γεωργ. Δαφέρμος, Μυλοποταμίτικα επώνυμα και τοπωνύμια, Κρήτη, Επετ. Εφ. Κρητ., σπουδ. Β, 1939, σελ. 380 – 1Συλλογέας
Ευρετήριο και είδος πηγής
Επετηρίδα Κρητικών Σπουδών, Β, ΠεριοδικόΤύπος τεκμηρίου
ΠαραδόσειςTEXT