Αγιά Σοφιά στα Τοπόλια

Οντόν επήρανε οι Τούρκοι την Πόλη έφυγε μια εικόνα από την αγιά Σοφιά και ήλθε σ’ ένα απόκρημνο μέρος σε σπήλαιο της αγιάς Σοφιάς Τοπόλια – Κατσοματάδων. Μια νύχτα ένας βοσκός είδε φως στο μέρος εκείνο από μακριά και την άλλη μέρα επήγε να ιδή τι ήτανε αυτό το φως, μα δεν είδε τίποτε. Το βράδυ ξαναείδε το φως, ξαναπήγε την ημέρα και πάλι δεν είδε τίποτε. Την τρίτη βραδειά ξαναείδε το φως κι εσηκώθηκεν αμέσως κι επήγε χωρίς να φοβηθή την κακοτοπιά κι εύρηκε μέσα σε μια κουφάλα την εικόνα της αγίας Τριάδος. Ο βοσκός την πήρε και την έφερε στα Τοπόλια στην εκκλησία. Μα την άλλη μέρα η εικόνα έλειπε και πήγαν στο σπήλιο και την ξαναβρήκαν εκεί. Και πολλές άλλες φορές την ξανάφεραν στο χωριό μα η εικόνα έφευγε. Γι’ αυτό οι χωριανοί την εβδομάδα τω Βαγιώ χτίσανε πρόχειρα μίαν εκκλησία και τη λειτούργησαν πρώτη φορά την Τρίτη της Δικαινησίμου και από τότε ως και σήμερα εορτάζεται αυτή την ημέρα. Από πάνω από την είσοδο του σπήλιου είναι μια συκιά φυτρωμένη άνω κάτω. Οι παλαιότεροι όταν πήγαιναν στον άγιον τάφο τους ερωτούσαν οι αγιοταφίτες μοναχοί: «Επήγετε στην Κρήτη στην αγιά Σοφιά στην ανωκατιστή συκιά;» Αν έλεγαν όχι τους έλεγαν: «τι ήρθατε λοιπόν να κάμετε εδώ;»