Η Παναγία η Σπηλιώτισσα

Μια ωραία εκκλησία η μισή Σπήλαιον και η μισή οικοδομή, είναι η προστάτισα της περιφέρειας. Είναι και της οικογένειας μας η προστάτις. Ο πάππος μου Γεώργιος Λογαριαστάκις έχη κάμη ανάγλυφον την Θεομήτορα στον εξωτερικόν Πυλεώνα της εκκλησίας, όπου και σώζεται μέχρι σημερον. Οι κοπέλλες της περιφέρειας την επικαλούνται ακόμη και στα τραγγούδια των : “Ω Παναγιά Σπηλιώτισσα έμπα και Σύ στη μέση να πάρω κείνον π' αγαπώ γιατ' άλλος δε μ' αρέσει”. Επίσης οι μητέρες στα νάναρα όταν κοιμίζουν τα μωρά τους λένε “Ω Παναγιά Δέσποινα και Συ Καλυβιανή μου και Συ Κερά Σπηλιώτισσα και βλέπε το παιδί μου”. Η Εκκλησία βρίσκεται σ' ένα θαυμάσιο ψήλώμα. Το Σπήλαιον τον καιρό της Τουρκοκρατίας εχρησίμευε σε 2 βοσκούς να φυλάγουν τα πρόβατα τους. Συχνά όμως το χαβά του, έβαζε τα πρόβατα μέσα και δεν έδιδε καμμιά σημασία. Αλλά ένα βράδυ πάλι ωνειρεύτηκε την Παναγία που τον διέταξε να σκάψη μέσα στο σπήλιο και θα βρή το εικόνισμα της. Πράγματι ο βοσκός έσκαψε και βρήκε την Εικόνα της Παναγίας έβγαλάν έξω τα πρόβατα και έκαμαν το σπήλιο εκκλησία, η οποία ωνομάσθηκε Παναγία η Σπηλιώτισσα. Σαν απόθανανε οι βοσκοί εθάψανε μέσα στην εκκλησία τα σωματά τους και ο τάφος ευρίσκεται και σήμερα εκεί. Αργότερα η εκκλησία και τα κτήματα περιήλαν στην κατοχή της Μονής του όρους Σινά και προσέθηκε μια πτέριξ, της Αγίας Αικατερίνης. (Προστάτισα της περιφέρειας = Η εκκλησία κείται στα όρια της περιφέρειεας των χωριών Καλλονή, Άγιος Βσίλειος, Χουδέτσι, εις θέσιν ωραιοτάτην και ανήκει εις το όρος Σινά. Γίνεται μεγάλη πανήγυρις στις 15 Αυγούστου, και καθ' όλον το έτος πολλά εκδρομαί, διότι η τοποθεσία είναι πολύ ρωμαντική και το νερό εξαίσιον. Λόγω της αφθονίας του νερού υπάρχουν πολλοί νερόμυλοι. Ο Ν. Πολίτης αναφέρει οτι στην περιφέρεια υπήρχαν νεράϊδες και οτι η Παναγία ελευθέρωσε τα μέρη αυτά. Τούτο όμως όχι μόνον η γιαγιά μας αλλά ουδε άλλοι εκατόχρονοι γέροι χωριανοί μας ή από τα πέριξ δεν γνωρίχουν ούτε ο έξαρχος της Μονής. Προσωπική μας έρευνα το καλοκάιρι του 1946, δεν μπόρεσε να βρή ούτε έμα πρόσωπο να έχη ακούσει τι σχετικό. Συνεπώς δεν δυνάμεθα να παραδεχτούμε τον θρύλον).