Η “Καλλονή”

Το τοπωνύμιον «Καλλονή» ευρίσκεται παρά την αγίαν Κυριακήν, εις το «Όξω χωριό» και απέχει μίαν περίπου ώραν εξ Απειράνθου. Προς βορράν και απέναντι υπάρχει χαράδρα, άνωθεν της οποίας υψούνται αποτόμως αι κορυφογραμμαί των ορυχείων της σμύριδος Μαλλάκια, Κακόρρνακας, Χάρακας. Εν «Καλλονή». Πιστεύεται υπήρχε κήπος κι πύργος μετά κρήνης, της οποίας, το ύδωρ κατήρχετο μέχρις αγίας Κυριακής δι’ απού (=αγωγού) και εποτίζοντο ούτω τα πέριξ «ποτιστικά» (=λαχανόκηπος). Πλην τούτου υπήρχον εισέτι αρκετοί υδρόμυλοι μετ’ αγροικιών (μητάτων) παρά τα καλλιεργημένα μέρη. Έτι ης σήμερον ακόμη διατηρούνται ίχνη του απού και των υδρομύλων. Ίχνη του πύργου όμως δεν εύρον. Ιστορικώς είναι βέβαιον ότι εν «Καλλονή» καθώς και εν τη τοποθεσία «Όξω χωριό» υπήρχε συνοικισμός καταστραφείς υπό πειρατών. Ιδού η περί «καλλονής» η εντοπία παράδοσις: «Ένα τούρκικο σπαντήδικο καράβι ήρθε gι άραξε κάτω στο Δρίακαθα κι είχε μέσα ένα bαιδί σκλαβάκι. Ευτοί λοιπό αφού ήρθασι στο Δριάκαθα εβγήκασι να πάρουσι νερό και το σκλαβάκι τσ’ εέλασε και των ήφυε. Ηπήρε dο λαgάδι κουτουρού και επάαινεν απάνω. Είδεν από μακρυά το πυργάκι τση Καλλονής κι έτρεξεν εκεί ιά να σωθή. Το πυργάκι με το bαξέ εκεί στην Καλλονή το ‘χε μια gόρη Φραγκοπούλα. Ευτή αντίς να κρύψη το παιδί, το σπιούνιαρε και το παράδωδε τσι σπαντήδες. Το σκλαβάκι, σαν το παράδωκεν η όμορφη Φραγκοπούλα που την ελέασι Καλλονή από την ομορφκιά τζη, εύρισεν, ανατολικά κι ήκαμε dο σταυρό dου κι είπε: «Θεέ μου ως δεν τόρπιζα να με παραδώση στη dυραγνία πάλι, έτσα να μην αρπίζη κι ευτή το σκαμπίλι, που θα τση δώση ο Θεός. Θεέ μου βούλησε το πυργάκι και πιλλάκωσέ τήνε!». Το παιδί το πήρασιν οι σπαντήδες. Η κατάρα dου όμως ήπκιασε και σε οροπή οφταρμού εβουλήσα dα γκρεμνάρια κι εχαλάσασι dο πυργάκι με το μπαξέ κι εσκορπίσασι gαι τη βρύση και βγαίνει τώρα σε τέσσερις μερεές το νερό. Από στότες λέσι: «Τα χαλάσματα τση Καλλονής». Υπάρχει και η αρά: «Αλί που να ενούνε σα dα χαλάσματα τση Καλλονής». [Ανακοίνωσις Ιω. Χάλκου ετών 70, σπαντήδικο= πειρατικόν, σπάντηδες= πειραταί, Τριάκαθας ή Μουτσούνα, εέλασε= εξυπάτησε, κουτουρού= χωρές σχέδιο, χωρίς να ξέρη, αλογίστως, σπιούνιαρε= επρόδωσε, εΰρισεν= εστράφη, τόρπιζα= το ήλπιζα, αρπίζη= ελπίζη, βούλησε= γκρέμισε, σε οροπή οφθαρμού= εν ριπή οφθαλμού, λέσι= λέγουν]