Φονόκρεμμος και τρύπες

Μεταξύ των χωρίων Ορούντα και Ποτάμι υπάρχει μία τοποθεσία η οποία ονομάζεται «φονόκρεμμος». Εις απόστασιν περίπου τριών μιλίων μεταξύ Ορούντας και Κάτω Μονής υπάρχει μια άλλη τοποθεσία, η οποία ονομάζεται «τρύπες». Οι δύο αυτές ονομασίες συνδέονται με μιαν ιστορίαν, μάλλον με μίαν παράδοσιν, την οποίαν έπλασαν οι άνθρωποι των γύρω χωριών, δια να δικαιολογήσουν τις ονομασίες αυτές. Η ιστορία αυτή ίσως να είναι αληθινή. Την παραθέτομεν όπως μας την διηγήθηκε ο παππούς μας. Επί Φραγκοκρατίας η Κύπρος ήτο χωρισμένη εις πολλά ρηγάτα. Δύο από τα ρηγάτα αυτά ήσαν της Περιστερώνας και του Ποταμιού. Ο ρήγας του Ποταμιού εξήτησεν από τον ρήγα της Περιστερώνας να παντρέψη την κόρην του με τον γυιό του. Ο ρήγας της Περιστερώνας τότε του είπε: «Δέχομαι ο γυιός σου να παντρευθή την κόρην μου, με την συμφωνίαν όμως να φέρης νερό από τον ποταμό και να ποτίσης την πεδιάδα που ευρίσκεται προς νότον και προς δυσμάς της Περιστερώνας». Ο ρήγας του Ποταμιού εδέχθη και διέταξε τους εργάτες του να αρχίσουν να σκάβουν του αυλάκι. Επιστάτην έβαλε τον ίδιο τον γυιό του. Και οι εργάτες άρχισαν να τρυπούν μερικούς βράχους, τους οποίους έπρεπε να τρυπήσουν, για να περάση το νερό. Το ρηγόπουλο ενώ επιστατούσε πάνω από το άλογο του είδε τον σκύλλον του να τρέχει πίσω από ένα λαγό. Τότε αυτός δίχως να χάση καιρό έτρεξε με το άλογό του πίσω από τον σκύλλο. Έτρεχαν έτσι πολλήν ώρα, όταν το ρηγόπουλο είδε ότι ο λαγός εχάθη το ίδιο και ο σκύλλος. Τότε αντελήφθη ότι μπροστά του είναι κρεμμός. Επροσπάθησε τότε να σταματήση το άλογό του, μα δεν τα κατάφερε. Έτσι λαγός, σκύλλος, άλογο και καβαλλάρης έπεσαν στον γκρεμμό και ετελείωσαν την ζωήν των. Από τότε ο γκρεμμός, από τον οποίον έπεσε και εσκοτώθη το ρηγόπουλο, και ολόκληρη η γύρω περιοχή ονομάζεται «φονόκρεμμος». Όταν ο ρήγας του Ποταμού έμαθε τον θάνατον του γυιού του, διέταξε να σταματήσουν οι εργασίες, διότι δεν εχρειάζοντο πλέον. Από τες τρύπες δε που άνοιξαν οι εργάτες μέσα στον βράχο για να περάσουν το νερό και η γύρω περιοχή ονομάζεται «τρύπες». [Ποτάμι= Κύπρος]